ذکر خداى ذو الجلال

بسم الله الرحمن الرحیم
از خدا بترسید وتقوا پیشه کنید ، او را اطاعت کنید واز خشم وعذابش بترسید که گرفت خدا سخت وعذابش دردناک است وبدانید که هیچ عملى از اعمال شما بر پروردگار تان مخفى نمى ماند .
بندگان خدا!
پروردگار مهربانتان مى فرماید : ( یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا وسبحوه بکرهً وأصیلاً )  ” اى مؤمنان! ذکر ویاد خدا را بسیار کنید وهر صبح وشام پاکى او را بیان کنید”.
اى مسلمانان!
خداوند متعال شما را ترغیب کرده است که اورا یاد کنید وهمواره به ذکر او مشغول باشید وذکر خودش را وسیله نزدیکى به خویش قرار داده است ، وبر آن پاداش عظیم ونجات از عذاب الیم را وعده فرموده چنانکه مىفرماید: ( والذاکرین الله کثیرا والذاکرات أعد الله لهم مغفره وأجرا عظیما ) ” ومردان وزنانى که خدارا به کثرت یاد مى کنند خداوند براى آنان مغفرت وپاداش عظیمى مهیا کرده است ” ذکر خدا بر زبان آسان ودرترازوى اعمال بسیار سنگین است ، رسول گرامى  خبر داده اند که ذکر خداوند متعال بهترین اعمال وپاکترین اقوال است ، از ابو درداء  روایت است که گفت رسول خدا  فرمودند: ” آیا شما را از بهترین وپاکترین اعمالتان در نزد مالک تان آگاه نکنم که از هر عمل دیگرى بیشتر درجات شمارا بلند کند واز خرچ کردن طلا ونقره در راه خدا برایتان بهتر باشد وحتى بهتر از جهاد فی سبیل الله که در آن بادشمن رو در رو مى شویدوشما آنانرا گردن مى زنید و آنان شمارا ، گفتند بلى اى رسول خدا! فرمودند: ذکر الله ذو الجلال.              روایت از احمد وترمذى وحاکم است .
معناى ذکرالله ویاد کردن خداى بزرگ این است که با اسماء وصفات کاملهء او ، ثناوستایشش کنیم وحل مشکلات مان را از او بخواهیم ، واز آنچه که لایق ذات پاک او نیست او را پاک بدانیم ، ذکر خداى بزرگ ویاد او تعالى جوانب مختلفى دارد ، عبادت بدنى ، عبادت زبانى ، عبادت قلبى همه اینها ذکر خداى پاک است ، بهترین ذکر آن است که با قول وفعل وباورقلبى مخلصانه انجام گیرد ، مانند نماز وحج و جهاد فی سبیل الله ، سپس آنچه که زبان وقلب بر آن همنوا باشند ، بهترین ذکرى که با زبان مى توان انجام داد تلاوت قرآن کریم است ، زیرا که قرآن کریم حیات دلها ، نو عقلها ، هدایت مستقیم ، رهبر واقعى بسوى خوشنودى خدا وبهشت جاویدان ، حفاظت کننده از شیطان ، ووسیله نزدیکىبه خداى رحمان است، تلاوتش عبادت ، وتفکر در معانى اش سعادت است.
از ابن مسعود  روایت است که گفت رسول خدا  فرمودند :” کسى که یک حرف از کتاب خدا بخواند در عوض برایش یک نیکى نوشته مى شود ، ویک نیکى در نزد خدا ده نیکى است ، من نمى گویم الم  یک حرف است بلکه الف یک حرف ، لام یک حرف ، ومیم یک حرف است” .                  روایت از ترمذى است.
واز أبو سعید خدرى  روایت است که گفت ، پیامبر خدا  فرمودند : پروردگار متعال مى فرماید: ( من شغله القرآن  عن ذکری ومسألتی اعطیته أفضل ما أعطی السائلین وفضل کلام الله على سائر الکلام کفضل الله على خلقه ) .
روایت از ترمذى است.
یعنى : ” کسى که قرآن او را از ذکر من ، وخواستن از من مشغول کند ، به او از آنانى که از من خواسته اند بیشتر خواهم داد ، وفضیلت وبرترى کلام خدا بر دیگر کلام ها هما نند فضلیت خود الله بر مخلوقاتش است”.
ذکر خدا باید با همان کیفیتى انجام گیرد که از رسول الله  ثابت شده است ، مانند ذکربا ( سبحان الله والحمدلله ولا إله الا الله والله اکبر  ولاحول ولا قوه الا بالله العلی العظیم ) ودیگر انواع ذکرى که در سنت مطهر رسول الله  ثابت شده است ، از سمره ابن جندب  روایت است که گفت رسول خدا  فرمودند: “بهترین کلام در نزد خدا چهار جمله است سبحان الله ، والحمد لله ولا إله إلا الله،  والله اکبر ، از هرکدام که شروع کنى اشکالى ندارد “.                   روایت از مسلم است.
همچنین از سمره ابن جندب  روایت است که گفت رسول الله  فرمودند: ” این کلمات بعد از قرآن بهترین کلماتند واینها از خود قرآن هستند”.
روایت از احمد است.
از أبو موسى أشعرى  روایت است که گفت رسول الله  فرمودند: ” بگو (لاحول ولاقوه إلا بالله) زیرا که این جمله کنـزى ازکنـزهاى بهشت است”.
روایت از بخارى است.
همچنین درود وسلام بر سید البشر  نیز ذکر الله  بشمار مى رود ، این نکته را باید درک کرد که ذکر خدا نباید با کیفیت من در آوردى وصیغه هاى بدعت آلود انجام گیرد ، در حدیث عائشه -رضی الله عنها – آمده است که رسول خدا فرمودند: “کسى که کارى انجام دهد که بر خلاف سنت ما باشد کارش مردود است” .
بعضى انواع ذکر مقید است مانند اذکار بعد از نمازها واذکار صبح وشام واذکارى که داراى سبب هستند ، وبعضى دیگرمطلق است، پس مسلمان باید بکوشد که در هر حال به ذکر خدا مشغول باشد، تا اینکه جزو پیشگامان ومؤمنان واقعى بشمار آید ، از معاذ  روایت است که گفت رسول خدا  فرمودند: ” هیچ عملى نیست که آدم آنرا انجام دهد وبراى نجاتش از عذاب الهى مؤثر تر از ذکر خدا باشد گفتند حتى جهاد فی سبیل الله فرمودند حتى جهاد فی سبیل الله مگر آنکه کسى بقدرى شمشیر بزند که شمشیرش از کار بیفتد”.      روایت از ابن ابى شیبه وطبرانى است.
بنا براین چقدر جالب است که مسلمان بر اذکار جامع وثابت از رسول خدا  همواره مداومت داشته باشد تا اینکه برنده پاداش عظیم الهى گردد ، از ام المؤمنین جویریه -رضی الله عنها – روایت است که رسول خدا  براى اداى نماز صبح از حجرهء ایشان در حالى بیرون رفـتند که ایشان به ذکر وتسبیح مشغول بود ، بعد از نماز ضحى (یا چاشت حدود ساعت ۱۰) که ایشان بر گشتند دیدند هنوز ام امؤمنین نشسته ومشغول ذکر است پرسیدند از همان اول صبح که داشتى ذکرمى کردى هنوز نشسته اى ؟ فرمود: بله فرمودند : ” من بعد از اینکه از تو جدا شدم چهار کلمه را سه مرتبه تکرار کردم که اگر تمام اذکارى که امروز خوانده اى با آن وزن شود این کلمات سنگین تر خواهد بود ، آن کلمات اینهایند: ( سبحان الله وبحمده عدد خلقه ، ورضا نفسه ، وزنه عرشه، ومداد کلماته )                          روایت از مسلم است.
واز أبو امامه  روایت است که گفت رسول خدا  به من فرمودند: ” آیا ترا از کلماتى آگاه نکنم که از ذکر تمام شب وروزت بهتر وبیشتر باشد ،( سبحان الله عدد ما خلقه ، سبحان الله ملء ما خلق ، سبحان الله عدد ما خلق من الأرض والسماء ، وسبحان الله ملء ما فی الأرض والسماء ، وسبحان الله عدد ما أحصى کتابه وسبحان الله ملئ ما أحصى کتابه وسبحان الله عدد کل شئ سبحان الله ملء کل شئ ) ، الحمدلله را نیز همچنین بخوان . روایت از نسائى وابن حبان است ، ودر روایت طبرانى آمده است که الله اکبر را نیز به همین صورت وردکن .
اى مسلمان !
هرچه که تو خدا را ذکر کنى وستایش اورا بیان کنى هرگز نمى توانى آنچنانکه لایق و سزاوار اوست حمد وثناى او را بجاى آورى ـ تصور کن که تمامى عالم علوى وسفلى با اینکه پیوسته و مدام به ذکر وتسبیح ذات ذو الجلالش مشغولند با این وجود مقصرند، وجز کافران انسى وجنى هیچ ذره اى از این کائنات از ذکر ویاد او تعالى غافل نیست چنانکه مى فرماید: ( تسبح له السموات السبع والأرض ومن فیهن وإن من شئ إلا یسبح بحمده ولکن لا تفقهون تسبیحهم انه کان حلیماً غفورا ) ” آسمانهاى هفتگانه وزمین وکسانى که در آنها هستند همه تسبیح او مى گویند وهر موجودى تسبیح وحمد او مى گوید ولى شما تسبیح آنها را نمى فهمید البته او برد بار وآمرزنده است”.

پس اى بنده خدا ! سعى کن که در ذکر ویاد خدا پیشگام باشى ، خداوند بزرگ مى فرماید: ( واذکر ربک فی نفسک تضرعا وخیفه ودون الجهر من القول بالغدو والآصال ولا تکن من الغافلین ) “پروردگارت را در دل خود از روى تضرع وخوف آهسته وآرام صبحگاهان وشامگاهان یاد کن واز غافلان مباش”.

بارک الله لی ولکم فی القرآن العظیم …

خطبه دوم:

اى مسلمانان!
آنچنانکه حق ترسیدن است از خدا بترسید وتقوا پیشه کنید، مبادا هوى وهوس شما را از جاده حق منصرف کند ، وبدانید  که خداوند متعال اجر و پاداشى که در مقابل ذکر ویاد خویش وعده فرموده ، از تصور وتوصیف بشر خارج است، مؤمنان اثر این پاداش را در دنیا احساس مى کنند ولى مزد وپاداشى که خداوند در آخرت عنایت فرماید بسیار بزرگتر وپایدارتر خواهد بود
از ثمرات ذکر خداى ذو الجلال این است که کسى که او را درزمین یاد کند وى او را در ملاء اعلى یاد خواهد کرد چنانکه مى فرماید: ( فاذکرونی أذکرکم واشکروا لی ولا تکفرون ) ” پس مرا یاد کنید که شمارا یاد کنم وشکر مرا بجاى آورید ونا سپاسى ام را نکنید”.
وخداوند با ذکر کنندگان است ، از أبوهریره  روایت است که رسول اکرم  فرمودند خداوند متعال فرمود: ( أنا عند ظن عبدی بی ، وأنا معه إذا ذکرنی ، فإن ذکرنی فی نفسه ذکرته فی نفسی وان ذکرنی فی ملأ ذکرته فی ملأ خیر منه ) ” من همان جایى هستم که بنده ام به من گمان داشته باشد ، وهرگاه مرا یاد کند من با او هستم ، اگر مرا تنها یاد کند من اورا تنها یاد مى کنم واگر مرا در جمعى یاد کند من در جمعى بهتر از آن اورا یاد خواهم کرد”.
از دیگر ثمرات ذکر اطمینان وآرامش وثبات ویقین قلب است ، چنانکه خداوند متعال مى فرماید: ( الذین آمنوا وتطمئن قلوبهم بذکر الله ألا بذکر الله تطمئن القلوب) ” کسانى که ایمان آوردند ودلها یشان به ذکر خدا آرام مى گیرد، آگاه باشید که دلها با یادخدا آرامش مى یابد”.
از دیگر ثمرات ذکر این است که در دل محبت خدا را ایجاد میکند وایمان را افزایش میدهد .
واز برکت آن دشواریها آسان مىشود، وسینه ها گشاده ومسرور مى گردد وبنده مؤمن میتواند بوسیلهء آن خودش را از نیرنگهاى شیطان محفوظ دارد حارث بن حارث اشعرى  از رسول خدا  روایت مى کند که فرمودند: ” خداوند یحیى ابن ذکریا – علیهما السلام – را امر فرمود که بنى اسرائیل را به پنچ چیز سفارش کند که از آن میان یکى ذکر خداى ذو الجلال بود “، چون ذکر مانند دژ یا قلعه محکمى است که شخصى را دشمن دنبال کند واو خودش را به آن دژ رسانیده واز شر آنان محفوظ دارد وهمچنین است ذکر خداوند متعال که بندهء مؤمن نمى تواند خودش را از مکر شیطان نجات دهد مگر بوسیله ذکر خداى ذو الجلال ”
روایت از ترمذى وابن حبان است.
از دیگر ثمرات ذکر این است که گناهان را نا بود کرده ومشکلات را رفع مى کند ،خلاصه اینکه ثواب وپاداش ذکر از شمارش وتصور بالا تر است.

بندگان خدا!
پروردگار مهربان براى اکرام پیامبرش  مى فرماید:

إن الله وملائکته یصلون على النبی یا أیها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما

خطیب: شیخ علی الحذیفی