دیدگاه علمای سلف درباره­ی این دلایل و پاسخ آنها (۵)

دوم: الله متعال زیباترین کیفیت جدال نیک را در این آیات بیان کرده است و در جاهای دیگر پیامبرش را آموزش داده است. الله متعال می­فرماید: «إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوْتُواْ الْکِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ وَمَن یَکْفُرْ بِآیَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِیعُ الْحِسَابِ * فَإنْ حَآجُّوکَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِیَ لِلّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ وَقُل لِّلَّذِینَ أُوْتُواْ الْکِتَابَ وَالأُمِّیِّینَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُواْ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَیْکَ الْبَلاَغُ وَاللّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَاد»: «همانا دین (حق) نزد الله، اسلام است. و کسانی‌که کتاب (آسمانی) به آنان داده شد، اختلاف نکردند، مگر بعد از آنکه علم و آگاهی برای آنان آمد، آن هم بخاطر سرکشی و حسدی که میان آنان بود و هرکس به آیات الله کفر ورزد، پس (بداند که) الله سریع الحساب (زود شمار) است. پس اگر (درباره‌ی دین و توحید) با تو محاجه و ستیز کردند، بگو: «من روی خود را تسلیم الله نموده­ام» و هرکس که پیرو من است (نیز خود را تسلیم الله نموده است). و به اهل کتاب (= یهود و نصاری) و بی‌سوادان (مشرکان عرب) بگو: «آیا شما هم تسلیم شده‌اید؟» پس اگر تسلیم شوند، قطعاً هدایت یافته‌اند. و اگر روی گردان شدند و (سرپیچی کردند) پس (نگران مباش زیرا) بر تو فقط رساندن (پیام خدا) است. و الله به (احوال) بندگان بیناست.» (آل عمران: ۱۹، ۲۰)[۱]

این آیه به روشنی بیانگر اکتفا به دعوت به سوی اسلام و اعتماد به ابلاغ حجت به همان روشی که الله متعال برای آنها نمودار کرده است از خلق عقل، بعثت پیامبران، فرستادن آیات و اظهار معجزات و کثرت دلایل و بینات می­باشد.[۲]

همچنین خواهیم دید که ابن تیمیه که در مخالفت با علم کلام بیان می­کند که سلف صالح با جنس نظر و استدلال مخالفت نمی­کنند بلکه مخالفت و انتقاد آنها به اسلوب و شیوه­های کلامی است که از فلسفه­ی یونان گرفتته شده است درحالی­که شایسته این است که به ادله­ی شرعی و قبل از هر چیز به قرآن کریم رجوع کنیم زیرا روش قرآن کریم در خطاب قرار دادن انسان، برانگیختن قوانین و استدلالات عقلی و برانگیختن وجدان انسان و بیدار کردن قلب او از غفلت است.

 

[۱] – همان، ج ۲، ص ۱۳۱

[۲] – همان، ج ۲، ص ۱۳۸- ۱۴۱