وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
اولین دلیل رعایت امانت این است که اسلام، انسان را به امانت دعوت نموده و امانت را دوست دارد و به آن دستور داده است.
﴿إِنَّ ٱللَّهَ یَأۡمُرُکُمۡ أَن تُؤَدُّواْ ٱلۡأَمَٰنَٰتِ إِلَىٰٓ أَهۡلِهَا﴾ [النساء: ۵۸].
«خدا به شما فرمان می‌دهد که سپرده‌ها را به صاحبان آن‌ها باز پس دهید».
﴿فَلۡیُؤَدِّ ٱلَّذِی ٱؤۡتُمِنَ أَمَٰنَتَهُۥ وَلۡیَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ﴾ [البقره: ۲۸۳].
«پس آن کس ایمن شمرده شده، باید سپردۀ صاحبش را باز پس دهد و باید از خداوند که پروردگار اوست پروا کند».
و این یکی از صفات نیکوکاران است.
﴿وَٱلَّذِینَ هُمۡ لِأَمَٰنَٰتِهِمۡ وَعَهۡدِهِمۡ رَٰعُونَ ٨﴾ [المؤمنون: ۸].
«و آنان که امانت‌ها و پیمان خود را رعایت می‌کنند».
و این یکی از عناصر تشکیل‌دهنده و تکمیل‌کننده شخصیت انسانی می‌باشد:
از عُبادۀ بن صامت رضی الله عنه روایت است که حضرت رسول صلی الله علیه و سلمفرمود: «شما برای من شش چیز را ضمانت کنید، من هم برای شما بهشت را ضمانت می‌کنم: در گفتارتان راستگو باشید؛ به وعده‌هایتان وفا کنید؛ امانت‌ها را به صاحبش پس دهید؛ از نامحرمان چشمانتان را فرو بندید؛ پاکدامن باشید و دست‌هایتان را نگهدارید [تعدی نکنید]»([۱]).
اگر انسان دارای فضیلت امانت نباشد از تمام فضایل انسانی محروم و از جمله منافقین محسوب است.
از حضرت علی رضی الله عنه روایت شده:
در حضور حضرت صلی الله علیه و سلمنشسته بودیم، مردی از اهل عالیه([۲]) پیش حضرت رسول صلی الله علیه و سلمآمد و گفت: یا رسول الله! مرا با سخت‌ترین و آسانترین در دین آگاه کن. فرمود: «سهل‌ترین آن کلمه شهادتین است و سخت‌ترین آن ای برادر [قبیله] عالیه امانت است؛ کسی که امانت ندارد دین ندارد، نه نماز دارد و نه زکات»([۳]).
از انس رضی الله عنه روایت است گفت: حضرت رسول صلی الله علیه و سلمهر خطبه‌ای که می‌خواند در آن می‌فرمود: «کسی که امانت ندارد ایمان ندارد و کسی که عهد و قرار ندارد دین ندارد»([۴]).
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلمفرمود: «نشانه منافق سه چیز است: چون سخن گوید دروغ می‌گوید، و چون وعده دهد مخالفت نماید، و چون امین قرار داده شود خیانت کند»([۵]).
و در روایت دیگری از مسلم آمده است: «هرچند نمازگزار و روزه‌گیر باشد و گمان کند که مسلمان است».
از عبدالله بن عمر رصی الله عنهما روایت است که حضرت رسول صلی الله علیه و سلمفرمود: «چهار صفت هست در هرکس باشد منافق خالص است و اگر یکی از این اوصاف در او باشد دارای صفتی از نفاق است، مگر این که آن را ترک کند. چون امین شمرده شود خیانت کند و چون سُخن گوید دروغ گوید و چون عهد و قرار ببندد بی‌وفایی کند و هرگاه پیکار نماید تباهکاری کند»([۶]).
با این که مرگ و شهادت در راه خدا از بهترین کردار انسان نزد خداوند است، ولی گناه خیانت را پاک نمی‌کند.
از ابن مسعود رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه و سلمفرمود: «کشتن در راه خدا کفاره تمامی گناهان است، به جز امانت در نماز و امانت در روزه و امانت در حدیث و سخن‌گفتن نباشد و سخت‌ترین آن امانت‌ها، سپرده شده‌هاست»([۷]).
و فریبکار در روز قیامت در حضور تمام خلایق به آن نام و نشان شناخته می‌شود:
از ابن عمر رصی الله عنهما روایت است که پیامبر صلی الله علیه و سلمفرمود: «در روز قیامت هنگامی که خداوند تمام خلایق، اول و آخر را جمع میکند برای هر خائنی پرچمی افراشته است، گفته می‌شود: این خیانتِ فلان فرزند فلان است»([۸]).
و از عمرو بن الحمق رضی الله عنه روایت است که گفت: از رسول الله شنیدم فرمود: «هر مردی مردی را بر خونش ایمن کند [اعتماد و اطمینان او را جلب کند که او را نمی‌کشد] سپس او را بکشد، من از شخص قاتل بیزارم؛ اگرچه مقتول کافر باشد»([۹]). و ابن ماجه در روایتی گفته: «به راستی که آن شخص [قاتل] در روز قیامت پرچم غداران [خیانتکاران] را حمل میکند».
به این خاطر است که حضرت صلی الله علیه و سلماز اخلاق خیانتکار، به خدا پناه می‌برد.
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که گفت: پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و سلمفرمود: «پروردگارا، به تو پناه می‌برم از شر گرسنگی، چون بد همخوابیست و به تو پناه می‌برم از خیانت چون بد همرازیست»([۱۰]).
[۱]– روایت احمد و ابن حبان و حاکم و بیهقی.
[۲]– قبیله‌ای بنوعامر و بنو تمیم هستند.
[۳]– روایت بزار.
[۴]– روایت احمد و بزار و طبرانی در الأوسط.
[۵]– روایت بخاری.
[۶]– روایت بخاری و مسلم.
[۷]– روایت ابونعیم در الحلیه.
[۸]– روای مسلم و دیگران.
[۹]– روایت ابن ماجه و ابن حبان در صحیحش.
[۱۰]– روایت ابوداود و نسائی و ابن ماجه.