اسلام انسان را به اخلاص دعوت کرده و بر آن ترغیب و تشویق مینماید.
﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحۡیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ١۶٢ لَا شَرِیکَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِکَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِینَ ١۶٣﴾ [الأنعام: ۱۶۲-۱۶۳].
«بگو: در حقیقت نماز من و سایر عبادات من و زندگی و مرگ من برای خدای پروردگار جهانیان است که او را شریکی نیست و بر این کار دستور یافتهام و من نخستین مسلمانم».
و امر خداوند تبارک و تعالی به آن که فرموده:
﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ﴾ [البینه: ۵].
«و فرمان نیافته بودند، جز این که خدا را بپرستند و در حالی که به توحید گراییده اند دین خود را برای او خالص گردانند».
قبول عملهای صالح مرهون اخلاص است. به روایت ابن ابی حاتم از طاووس، «مردی به حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلمعرض کرد: یا رسول الله! هرجا که باشم مقصودم رضای خداست، دوست دارم و خوشم میآید که جایم دیده و مشخص شود، حضرت صلی الله علیه و سلمجواب نداد تا این که این آیه نازل شد: ﴿فَمَن کَانَ یَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡیَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا یُشۡرِکۡ بِعِبَادَهِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا ١١٠﴾ [الکهف: ۱۱۰].
«پس هرکس به لقای پروردگار خود امید دارد باید به کار شایسته بپردازد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد».
اخلاص دلیل کمال ایمان است.
به روایت ابوداود و ترمذی به سند حَسَن، حضرت رسول صلی الله علیه و سلمفرمود: «کسی که دوستیش برای خدا باشد، به خاطر خدا دشمنی بورزد، برای خدا بخشش کند و برای خدا دست نگه دارد؛ دارای ایمان کامل است».
و خداوند سبحان به دلهای شما نگاه میکند نه به شکل و صورتهای شما.
از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که پیامبر صلی الله علیه و سلمفرمود: «مسلماً خداوند به صورتها و پیکرهای شما نمینگرد، بلکه به دلهای شما مینگرد»([۱]).
از ابوموسی اشعری نقل است، از حضرت رسول صلی الله علیه و سلمپرسیدند: کسی که برای اظهار شجاعت و دلیری و یا به خاطر قومی و عَصَبیّت و یا به خاطر ریا و تظاهر به نیکوکاری بجنگد کدام یک برای خداست. حضرت صلی الله علیه و سلمفرمود: کسی که برای اعلای «کلمه الله» میجنگند مقبول و در راه خداست([۲]).
[۱]– روایت مسلم.
[۲]– روایت بخاری و مسلم.