در حقیقت مقلّدان، التزام و تقیّد مردم به یک مذهب را به وجود آورده‌اند

امام شوکانی بعد از اینکه کلام سند پسر عثمان مالکی را نقل می‌کند، می‌گوید: «به حقیقت التزام و تقلید به یک مذهب را عامّه مقلدان، خود بوجود آورده‌اند، بدون این که امامی از ائمه مجتهدین به آنان اجازه داده باشد». روایتی که در بین امام مالک و رشید خلیفه اتفاق افتاد به حدّ تواتر رسیده است: همانا رشید خلیفه از امام خواست که مردم را وادار به تقلید از مذهب خود بکند، ولی امام مالک از این کار خودداری کرد.

این قضیه در تمام کتاب‌هایی که درآن سرگذشت و بیوگرافی امام مالک هست، وجود دارد. پس می‌توان گفت که بوجود آورنده ومتبوع این مذاهب خود مقلدان بوده‌اند و می‌دانی که طبق قاعده اصول، اجماع توسط مقلدان بوجود نمی‌آید، بلکه آنچه که در رابطه با اجماع معتبر و ارزشمند است، اجماع مجتهدان بر روی یک مسأله است.