اسلام راه و دستور از بینبردن ترس را معلوم کرده و برای رفع ترس در نفسِ انسان و نجات از ضعف و ناامیدی، شکلگیری یک شخصیت قوی و بااراده و بدون کتمان که در برابر مردم ضعفی نداشته و در مقابل سختیها پایدار و مقاوم باشد باید برایش معلوم شود که مردم هم مثل او انسان هستند و حیات یک هدیه الهی است که در دست خودشان نیست و هرگاه بخواهد طبق آن مدت مشخص و محدود آن را میگیرد. خداوند میفرماید:
﴿وَمَا کَانَ لِنَفۡسٍ أَن تَمُوتَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ کِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗا﴾ [آلعمران: ۱۴۵].
«هیچ نفسی بدون خواست و اراده الهی نمیمیرد».
انسان نمیمیرد مگر مشیت الهی، و پیش رفتن و باز ایستادن، عمر را کم و زیاد نمیکند.
شاعری زیرک و دانا در این مورد گفته است:
أی یومی من الموت أفر | یوم لا قدر أو یوم قدر | |
یوم لا قدر لا أرهبه | ومن الـمقدور لا ینجو الحذر | |
از کدام دو روزم از مرگ فرار کنم | روزی که مقدر نشده و روزی که مقدر شده | |
روزی که مقدر نشده ترسی از مرگ ندارم | و از روز مقدر شده امید نجات نیست |
شاعر دیگری گفته:
تقدمت أستقبی الحیاه فلم أجد | لنفسی حیاه غیر أن تقدما | |
برای دوام حیاتم جویا شدم ج |
غیر از عمر مشخص شده نیافتم |
همچنانکه زندهماندن به دست خداست، رزق و روزی نیز به دست اوست.
﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّهِ ٱلۡمَتِینُ ۵٨﴾ [الذریات: ۵۸].
«خداست که خود روزی بخش نیرومند است».
﴿وَمَا مِن دَآبَّهٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا﴾ [هود: ۶].
«و هیچ جنبندهای در زمین نیست، مگر این که روزیش بر عهدۀ خداست».
خداوند متعال برای هر جنبنده محافظی نگه داشته، تا وقت اجل معین و مشخص او، پس چرا انسان از انسان میترسد؟ آن هم انسانی است مثل او، نه مالک ضرر است و نه صاحب منفعت، و نه مرگ و نه حیات به دست اوست. به این خاطر خداوند متعال فرموده:
﴿وَتَخۡشَى ٱلنَّاسَ وَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَىٰهُ﴾ [الأحزاب: ۳۷].
«و از مردم میترسی، با آن که خدا سزاوارتر است که از او بترسی».
خداوند سبحان متعال انسان دلیر و نیرومند و نترس را که به تهدید مردم گوش نمیدهد، تحسین کرده و نیک شمرده است.
﴿ٱلَّذِینَ قَالَ لَهُمُ ٱلنَّاسُ إِنَّ ٱلنَّاسَ قَدۡ جَمَعُواْ لَکُمۡ فَٱخۡشَوۡهُمۡ فَزَادَهُمۡ إِیمَٰنٗا وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَکِیلُ ١٧٣﴾ [آلعمران: ۱۷۳].
«همان کسانی که برخی از مردم به ایشان گفتند؛ مردمان برای جنگ با شما گرد آمده اند، پس از آنها بترسید ولی این سخن بر ایمانشان افزود و گفتند: خدا ما را بس است و نیکو حمایتگری است».
سبب نزول این آیه کریمه راجع به اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلماست، جمعی از مردم به اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلمگفتند: مشرکین برای جنگ گرد آمده اند تا شما را نابود کنند، این تهدید برای مسلمانان به جز ایمان و ثبات و شجاعت هیچ تأثیر دیگری نداشت و گفتند: «حسبنا الله وهو کافینا، ونعم الوکیل فی الدفاع عنا».