درسهایی از سوره عبس

شرایط بیش از پیش برای مسلمانان و به ویژه برای قشر آسیب پذیر جامعه سخت تر می شد. پیامبر(ص) توسط عموهایش ابوطالب و حمزه حمایت می شد، اما توسعه اولین جامعه ی معنوی مسلمان مشکل شده بود. توهین و ناسزا وطرد و رفتارهای ناشایست توسط غیرمسلمانان به صورت قانونی نانوشته درآمده بود و محمد(ص) به دنبال راه حلی برای کاستن از سختی ها و آزارهایی که مسلمانان تحمل می کردند، بود . او به فکر افتاد به ولید رئیس قبیله مخزوم نزدیک شود و با او مذاکره کند شاید که ولید اسلام را قبول کند و اندکی از فشار موجود کاسته شود. قبیله مخزوم همان قبیله ای بود که ابوجهل در آن از قدرت و نفوذ قابل ملاحظه ای در جامعه مکه برخوردار بود . محمد(ص) نزد خود فکر می کرد اگر موفق شود ولید را متقاعد کند که اسلام را بپذیرد، یا حداقل او را وادار کند تا وساطت کند که شکنجه ها و آزار و اذیت ها متوقف شوند، برای او و یارانش دست آورد و موفقیت بزرگی محسوب می شود.
اما هنگامی که در حال بحث و مذاکره بود و سعی می کرد که حمایت ولید را جلب کند، نابینایی پیر و تهی دست، که قبلا مسلمان شده بود با مشقت فراوان نزد پیامبر آمد و او را مخاطب قرار داد و از او خواست که برایش قرآن بخواند .
محمد ابتدا به آرامی رویش را به طرف او برگرداند، سپس اصرار پیرمرد که برنامه اش را به هم می زد و اجازه نمی داد حرفها و شکایت هایش را به ولید برساند، او را به ستوه آورد.
سپس ولید با رفتاری تحقیرآمیز سخنان پیامبر را رد کرد . پس از این رویداد سوره ای نازل شد ( عبس) تا مسلمانان در هر عصری که هستند از آن درس بگیرند .
این سوره به پیامبر و به پیروان او یادآوری می کند که هرگز از انسانها روی برنگرداند، اگر چه پیرمردی فقیر و نابینا باشد. محمد می خواست حمایت یک شخصیت برجسته سیاسی و اجتماعی آن زمان را به دست آورد و پیرمرد تهی دستی را که ظاهرا مسئله او اهمیتی نداشت، نادیده گرفته بود .
این اشتباه و این لغزش، که با تعریف کردن این داستان در قرآن به او پیروانش آموزش می دهد که هرگز به شعور انسانی بی توجهی نکنند، هرگز از فقیران و بیچاره گان دوری نکنند، به آنها خدمت کنند و آنها را دوست داشته باشند. پیامبر هرگز این درس را فراموش نکرد و بارها رو به الله با این کلمات از او یاری می طلبید: « پروردگارا ! از تو می خواهیم که به ما پرهیزگاری، وقار،معنویت و محبت به فقیران را عطا کنی ».
بدین ترتیب پیامبر الگویی برای مسلمانان است، نه تنها به خاطر رفتار عالی اش، بلکه برای تصحیح اشتباهش در این مورد که قرآن آشکار می کند تا مسلمانان در طی نسلها فراموش نکنند که قدرتها، منافع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هرگز نباید موجب شوند که از انسانهای فقیر و ضعیف که پایگاه اجتماعی قوی ندارند، روی برگرداند، بدون توجه به اینکه آنها حق دارند. هرگز هیچ چیزی نباید موجب شود که تنها به خاطر استراتژی سیاسی، برای نجات یا حمایت از یک جامعه از هر نوع خطری، این اصل ایمانی را زیر پا بگذارند. نزدیکی معنوی قلبِ راستگویِ فقیرِ بدون قدرت، نزد الله سبحانه و تعالی هزاران بار با ارزش تر از همراهی نفع طلب تملق جوی ثروتمندی با ظاهری قدرتمند است .
پیامبر همواره الگو و شاهد این پیام بود، او همچنین به امتش هشدارهای لازم را در این زمینه داه بود ، او خطاب به امتش فرموده بود که : « برای هر امتی فتنه ای هست، فتنه ی امت من مال و ثروت است ». اما ما مسلمانان در طول تاریخ و تا امروز اغلب این هشدار را فراموش کرده ایم .