درخشش زنان صحابی در هجرت به مدینه

نویسنده: محمد ملا محمود تاوگزی

مترجم: کلثوم حسن زاده – سردشت
 

 برخی می گویند: اسلام به زنان ستم روا داشته است و می گویند: زن در سایه و قانون اسلام، مجبور است در چهار دیواری تنگ و تاریک خانه اش بماند. اما این اعتقادی کاملاً ناصحیح بوده و فهمی بسیار دور از بینش اسلامی و تفکر مسلمانان در مورد زن می باشد.
 به همین خاطر لازم می دانم که در اینجا و به مناسبت هجرت حضرت و اصحاب کرام، که همزمان هفته ی مقابله با خشونت علیه زنان نیز می باشد، نقش و تأثیر زنان در هجرت را یادآور شده و بدانیم که زنان نیز چگونه دوشادوش مردان صحابی، در این تفکر دینی و ملیتی و انسانی، آماده بوده و مشارکت داشته اند و برایمان روشن شود که آیا اسلام و مسلمان در مورد زنان، خشونت بکار برده و به حق آنان تجاوز نموده اند یا کفر و کافران؟

البته بحث مورد نظر ما در اینجا، در مورد هجرت می باشد، وگرنه زنان در جامعه اسلامی، دارای سروری و اکرام بسیار بیشتر و وسیع تری هستند و صفحات سفید فراوانی را می طلبد که در این باره نگاشته شود که از حوصله بحث ما در این چند سطر، خارج می باشد.

 آمادگی برای هجرت

برای همه روشن است که در زمان آماده شدن برای هجرت و بدرقه پیامبر(صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر صدیق(رضی الله عنه)، بانو اسماء و عایشه(رضی الله عنهما) دارای مسئولیتی بس سنگین بوده و نقش بسزایی در این رویداد تاریخی داشتند و خوراکی و مایحتاج دیگر آن دو بزرگوار را تأمین می کردند. اسماء روزانه به تنهایی به آنها سر می زد و راه طولانی و دشوار میان مکه و غار ثور را که تقریباً ۵ کیلوتر مسافت داشت، می پیمود. این شیر زن به تنهایی به راه می افتاد و آنچه را که نیاز داشتند برایشان می برد، تا جایی که در نتیجه چنین فداکاری و ایثاری، لقب «ذات النگاقین» را به او داده اند. او کمر خویش را به دو نیم تقسیم می کرد و خوراکی پیامبر(صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر صدیق را در قسمتی از آن می گذاشت و برایشان می برد. زمانی نیز که مشرکان قریش به خانه ابوبکر آمدند و مکان پیامبر(صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر صدیق را جویا شدند؟ اسماء اسرار آنها را برملا نکرد و هیچ اطلاعی به آنها نداد. این عملکرد جوانمردانه وی، ابوجهل را خشمگین کرده و بر اسماء خروشید و سیلی محکمی به صورت او زد، تا جایی که گوشواره اش را شکسته و زمین انداخت. (المرأ فی العهد النبوی: د.عصمه الدین کرکر، ۱۱۹-۱۲۰)
زمانی نیز که پدربزرگش ابوقحافه، به منزلشان آمد و گفت که آیا پدرتان ابوبکر، پول و سرمایه ای برایتان گذاشته است؟ قسم به خدا من چنین می پندارم که تمام دارایی اش را با خود برده باشد! اسماء گفت: بله پدربزرگ عزیزم، پدرمان خیر و برکت فراوانی برایمان باقی گذاشته است. از آنجایی که ابوقحافه نابینا بود، اسماء نیز مقداری سنگریزه جمع و بر تاقچه ای که ابوبکر پول خود را در آن قرار می داد، گذاشت و پارچه ای بر آن انداخت. اسماء دست پدربزرگش را گرفت و بر سنگریزه ها قرار داد و گفت: پدرم همه این پول ها را برای ما جا گذاشته است. آنگاه ابوقحافه نفس راحتی کشید و گفت: خوب است که اینها را برایتان جای گذاشته است. (البدایه النهایه: ابن کثیر، ۲۲۰/۳ و سیره ابن هشام: ۴۸۸/۱)
🌼 این عملکردهای جوانمردانه اسماء، برایمان روشن می سازد که زنان نیز چگونه به موفقیت رساندن پروژه ی هجرت را پشتیبانی کرده اند و در به ساحل رساندن کشتی ای که سرور بشریت در آن حضور داشت، نقشی اساسی داشتند! زیرا اگر بانو اسماء مکان پنهان شدن پیامبر(صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر صدیق را آشکار می کردند، همه چیز به پایان می رسید و پیامبر(صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر صدیق(رضی الله عنه) نابود می شدند و آن جایزه بزرگی را هم که برای شخصی تعیین کرده بودند که مکان آنها را بگوید، به بانو اسماء می رسید. اما معلوم است که اسلام و مسلمانان، زنان را چنان تربیت می کند که آزادمنشانه و عزتمندانه بیندیشند و تصمیم بگیرند، چرا که اسماء می توانست که اسرار مکان آنها را آشکار نماید. همچنین این را نیز برایمان روشن می کند که کسانی که دست خشونت و تعذیب داشتند، کافران و نامسلمانانی همچون ابوجهل سنگدل و طرفداران او بودند.