خلافت و امارت ۱۷

۹- دعا و روی آوردن به خداوند در دفع فتنه ها

دعا کردن و تضرع به درگاه خداوند از بزرگترین وسایل نصر و پیروزی و دفع بلا و مصیبت می باشد. فتنه ها بخشی از عذاب خداوند در زمین می باشند و هیچ عملی چون تضرع و فروتنی در برابر خداوند متعال، این عذاب را دفع و دور نمی کند.
خداوند متعال می فرماید: «وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُم بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَکَانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا یَتَضَرَّعُونَ» (مومنون: ۷۶) «و به راستی (ما) آنها را به عذاب (و بلا) گرفتار ساختیم، (تا بیدار شوند) پس برای پروردگارشان فروتنی ننمودند و (به درگاهش تضرع و) زاری نکردند».
به هنگام ظهور فتنه ها، عقل ها ربوده شده و انسان حیران و سرگردان شده و اندوه و نگرانی وی افزایش می یابد؛ در چنین شرایطی هیچ پناهی برای مومن نیست مگر پروردگارش: «وَلَقَدْ أَرْسَلنَا إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ * فَلَوْلا إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَکِن قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ» (انعام: ۴۲-۴۳) «و ما بتحقیق به سوی امت‌هایی که پیش از تو بودند، (پیامبرانی) فرستادیم، (چون نافرمانی کردند) پس آنها را به رنج و سختی‌ها گرفتار ساختیم، تا زاری کنند (و تسلیم گردند) پس چرا هنگامی‌که عذاب ما به آنها رسید زاری نکردند؟ (و تسلیم نشدند؟!) بلکه دل‌های آنها سخت شد و شیطان هر کاری که می‌کردند، در نظرشان آراست».
فتنه ها انواع مختلفی دارند و بسیارند. به هنگام ظهور فتنه ها، امور آمیخته شده و تشخیص حق از باطل امری دشوار می گردد و وضعیت آشفته ای حاکم می باشد. اما راه نجات از این وضعیت تمسک جستن به خداوند در هر امری و یاری خواستن از او و دعا و استغفار می باشد.

۱- خداوند متعال می فرماید: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ» (غافر: ۶۰) «و پروردگار شما فرمود: مرا بخوانید، تا(دعای) شما را اجابت کنم همانا کسانی ‌که از عبادت من سرکشی می‌کنند، به زودی با خواری به جهنم وارد می‌شوند».

۲- خداوند متعال می فرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَلْیُؤْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» (بقره: ۱۸۶) «و چون بندگانم، از تو درباره من بپرسند بگو: به راستی که من نزدیکم، دعای دعا کننده را هنگامیکه مرا بخواند، اجابت می‌کنم. پس(آنان) باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند، باشد که راه ‌یابند».

۳- از ابوذر روایت است که رسول خدا فرمودند: خداوند متعال فرموده است: «بندگانم، من ظلم را بر خود حرام کردم و آن را در بین شما حرام نمودم، پس به یکدیگر ظلم نکنید. بندگانم، همه شما گمراه بودید مگر کسانیکه من هدایت کردم، پس هدایت را از من بخواهید، شما را هدایت می کنم. بندگانم، همه شما گرسنه اید جز کسی که من به او غذا دهم. پس از من غذا و خوراک بخواهید تا به شما خوراک دهم. بندگانم، شما همه برهنه اید، جز کسی که من به او لباس عطا کنم. پس از من لباس بخواهید تا به شما لباس دهم. بندگانم، شما شب و روز مرتکب گناه و معصیت می شوید و من همه گناهان را می بخشم، پس از من طلب آمرزش کنید تا شما را بیامرزم.  بندگانم، شما هرگز نمی توانید نفع و زیانی به من برسانید. اگر همه شما انسانها و جن ها، از ابتدا تا انتها دارای پرهیز کارترین قلب باشید و به روش پرهیزکارترین شخص رفتار کنید، این امر ذره ای بر ملک من نمی افزاید. بندگانم، اگر همه شما جن ها و انسانها از ابتدا تا انتها به روش گنهکارترین شخص میان خود که دارای بدترین قلب است عمل نمایید، این امر ذره ای از مُلک من نمی کاهد. بندگانم، اگر همه انسانها و جن ها، از ابتدا تا انتها، در یک زمین پهناور بایستند و همه خواسته های خود را یکجا از من درخواست نمایند و خواسته همه را برآورده سازم، این عمل چیزی از آنچه نزد من است نمی کاهد. همانطور که وقتی سوزنی را در آب دریا فرو می برند و بیرون می کشند، هیچ از آب دریا کم نمی شود. بندگانم، این اعمال شماست که آنرا برای شما محاسبه می کنم و نتایج آنرا بطور کامل به شما می دهم. لذا هرکس نتیجه خوب دید، الله را ستایش نماید و هرکس نتیجه دیگری یافت، کسی جز خود را سرزنش نکند».   
سلاح مؤمنان در طول قرنهای متمادی، در هر شرایطی دعا و شکوی به درگاه خداوند متعال بوده است. چنانکه نوح علیه السلام دست به دعا برداشت و خداوند متعال او را بر کسانیکه به او کفر ورزیدند و او را مسخره کردند، یاری نمود:
«کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَکَذَّبُوا عَبْدَنَا وَقَالُوا مَجْنُونٌ وَازْدُجِرَ * فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانتَصِرْ * فَفَتَحْنَا أَبْوَاب السَّمَاء بِمَاء َمُّنْهَمِرٍ * وَفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُیُوناً فَالْتَقَى الْمَاء عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ * وَحَمَلْنَاهُ عَلَى ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ * تَجْرِی بِأَعْیُنِنَا جَزَاء لِّمَن کَانَ کُفِرَ» (قمر: ۹-۱۴) «پیش از آنها قوم نوح تکذیب کرده بودند، پس بنده ما (نوح) را تکذیب کردند و گفتند: «(او) دیوانه است» و (با او) درشتی کردند (و او را آزردند). پس او پروردگارش را خواند (و عرض کرد): «من مغلوب شده‌ام، پس یاریم فرما (و از آنها انتقام بگیر)». آنگاه درهای آسمان را با آبی (فراوان و) فروریزنده گشودیم. و از زمین چشمه‌های جوشاندیم (و جاری نمودیم). پس این (دو) آب (آسمان و زمین) برای امری که مقدر شده بود باهم در‌آمیختند و او (نوح) را بر (مرکبی) ساخته شده از تخته و میخ سوار کردیم. زیر نظر (و حفاظت) ما روان بود، کیفری بود برای کسانیکه کافر شده بودند».

و ابراهیم خداوند را به فریاد خواند و خداوند او را از آتش نجات داد: «قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانصُرُوا آلِهَتَکُمْ إِن کُنتُمْ فَاعِلِینَ * قُلْنَا یَا نَارُ کُونِی بَرْداً وَسَلَاماً عَلَى إِبْرَاهِیمَ * وَأَرَادُوا بِهِ کَیْداً فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَخْسَرِینَ * وَنَجَّیْنَاهُ وَلُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا لِلْعَالَمِینَ» (انبیاء: ۶۸-۷۱) «گفتند: او را بسوزانید و معبودان خود را یاری کنید، اگر کننده‌ی(کاری) هستید. (سرانجام آنها او را به آتش انداختند، ولی ما) گفتیم: ای آتش! بر ابراهیم سرد و سلامت باش. و آنها خواستند برای (نابودی) او نیرنگ (خطرناکی) ورزند، پس آنها را زیانکارترین (مردم) قرار دادیم. و او و لوط را به سرزمینی که در آن برای جهانیان برکت داده‌ایم، نجات دادیم».

و یونس دست به دعا برداشت و خداوند متعال او را از غرق شدن نجات داد: «وَذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِینَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَلِکَ نُنجِی الْمُؤْمِنِینَ» (انبیاء: ۸۷-۸۸) «و ذوالنون (یونس) را (به یاد آور) هنگامی که خشمگین (از میان قومش) رفت، پس چنین پنداشت که ما هرگز بر او تنگ نمی‌گیریم، پس (وقتی که در شکم ماهی فرو رفت) در تاریکی‌ها ندا داد که: (پروردگارا!) هیچ معبودی بر حقی جز تو نیست، تو منزهی، بی‌گمان من از ستمکاران بودم. پس دعای او را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و اینگونه مؤمنان را نجات می‌دهیم».

و موسی خداوند را به فریاد خواند و الله متعال او را از چنگ فرعون و قومش نجات داد: «فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِینَ * فَلَمَّا تَرَاءى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَکُونَ * قَالَ کَلَّا إِنَّ مَعِیَ رَبِّی سَیَهْدِینِ * فَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاکَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ * وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِینَ * وَأَنجَیْنَا مُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِینَ * ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِینَ» (شعراء: ۶۰-۶۶)
«پس آنها (صبحگاهان) هنگام طلوع آفتاب به تعقیب‌شان پرداختند پس چون دو گروه یکدیگر را دیدند، یاران موسی گفتند: یقیناً ما (در چنگال فرعونیان) گرفتار شدیم. (موسی) گفت: چنین نیست، بی‌گمان پروردگارم با من است، به زودی مرا هدایت خواهد کرد؛ پس به موسی وحی کردیم: عصایت را به دریا بزن؛ آنگاه (دریا) شکافته شد، پس هر بخشی (از آن) همچون کوه عظیمی شد. و دیگران (فرعون و فرعونیان) را (نیز) به آنجا نزدیک ساختیم. و موسی و همراهانش را همگی نجات دادیم. سپس دیگران را غرق کردیم».
فتنه ها مصیبت های بزرگی هستند که کسی از آنها نجات نمی یابند مگر آنکه به درگاه پروردگارش دست به دعا بردارد دعایی از جنس دعای کسیکه در حال غرق شده است: «إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلآئِکَهِ مُرْدِفِینَ * وَمَا جَعَلَهُ اللهُ إِلاَّ بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللهِ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ» (انفال: ۹-۱۰)
«(بیاد آورید) هنگامیکه از پروردگارتان (فریاد و) یاری می‌خواستید، پس او (خواستۀ) شما را پذیرفت. (و فرمود:) من شما را با یک هزار از فرشتگان که پیا‌‌پی فرود می‌آیند، یاری می‌کنم. و الله این (یاری و مدد) را تنها برای شادی و اطمینان قلب شما قرار داد وگرنه، پیروزی جز از طرف الله نیست، به راستی الله پیروزمند حکیم است».
و هدایت یافتن به حق در هنگام فتنه ها بخشش ربانی و هدایت الهی است که خداوند متعال آن را به دوستان مؤمن خود اختصاص داده است.