خلافت و امارت ۱۴

۶- حفظ زبان:

بر هر مسلمانی واجب است که زبان به دهان نگه دارد و در تمام اوقات و احوال آن را از هر امر باطلی حفظ کند. و تاکید حفظ زبان در زمان فتنه ها بیشتر است چراکه قیل و قال افزایش می یابد و شهوت سخن گفتن و شنیدن افزون می گردد و گوش ها برای شنیدن شایعات و قیل و قال مربوط به فتنه ها آماده تر می باشد.
خداوند متعال می فرماید: «وَلاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً» (اسراء: ۳۶)
«و از آنچه به آن علم نداری پیروی نکن، بدون شک گوش و چشم و دل، هریک از اینها از آن باز خواست خواهند شد».
بنابراین حفظ زبان از هر کلمه ای که باعث افزایش آتش فتنه شده و آن را شعله ورتر می کند، واجب است. لذا عاقل کسی است که زبانش را مشغول چیزی می کند که الله متعال دوست دارد و رضایت خداوند در آن است مانند ذکر و دعا و دعوت: «وَقُل لِّعِبَادِی یَقُولُواْ الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوّاً مُّبِیناً» (اسراء: ۵۳)
«و به بندگانم بگو: (با یکدیگر) سخنی بگویند که آن بهترین باشد، بی‌گمان شیطان میان آنها فتنه (و فساد) می‌کند، به راستی که شیطان دشمن آشکاری برای انسان است».
زبان از جمله عضوهایی است که حرکت دادن آن بسیار آسان است اما ضرر و زیان آن از دیگر اعضا بیشتر است. و براستی اگر انسان زبانش را کنترل نکند و در آبروی زندگان و مردگان دروغ بگوید و با شایعه پراکنی وحدت امت را بر هم زند و هر فریادی بخواهد سرکشد، شر و فساد زیادی برای امت به دنبال خواهد داشت.  
بنابراین حفظ زبان و کنترل آن درواقع اصل تمام امور خیر است و آزاد و رها گذاشتن آن، اصل و اساس تمام شرارت ها می باشد.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْراً مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْراً مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (حجرات: ۱۱) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، گروهی (از مردان) گروه دیگر را مسخره نکند، شاید آنان (مسخره شدگان) از اینها بهتر باشند و نه زنانی، زنان دیگر را؛ شاید آنان (مسخره شدگان) از اینها بهتر باشند و از یکدیگر عیبجوئی نکنید و یکدیگر را با القاب زشت نخوانید که پس از ایمان (آوردن) نام فسق بسیار (زشت و) بد است و هر که توبه نکرد، پس آنانند که ستمکارند».

۲- از عبدالله بن عمرو روایت است که رسول خدا فرمودند: «مسلمان کسی است که سایر مسلمانان از دست و زبان وی در امان باشند و مهاجر کسی است که آنچه را خداوند متعال نهی کرده است، ترک کند».  

۳- از سهل بن سهد روایت است که رسول خدا فرمودند: «هرکس به من ضمانت دهد که دهان و شرمگاهش را حفظ کند، من هم بهشت را برایش ضمانت می کنم».  
نتیجه ی خودداری از بیهوده گویی و لغو، سالم ماندن از گناه و معصیت است و ساکت بودن کلید عبادت می باشد و کسی که صبور و بردبار باشد و نیز آنکه ساکت باشد، پشیمان نمی شود. و هرکس زیاد سخن بگوید، لغزش وی بیشتر است و هرکس لغزش وی بیشتر باشد، گناهش بیشتر است و هرکس گناهش بیشتر باشد، گناهش هیزم آتش وی در دوزخ خواهد بود. و عاقل جز در اموری که برای او سودمند است و امید پاداش آن می رود،  سخن نمی گوید.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً * یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمَالَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَمَن یُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِیماً» (احزاب: ۷۰- ۷۱)
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از الله بترسید و سخن درست (و حق) بگویید. تا (الله) کارهای‌تا‌ن را برای تان اصلاح کند و گناهان‌تان را بیامرزد و هرکس که از الله و پیامبرش اطاعت کند؛ یقیناً به کامیابی عظیمی نائل شده است».
۲- از ابوهریره روایت است که رسول خدا فرمودند: «هرکس به الله و روز قیامت ایمان دارد، همسایه اش را آزار نمی رساند، مهمانش را محترم شمرده و سخن خوب می گوید یا سکوت می کند».  
زبان چون حیوانی درنده و مضر است که هرکس آن را رها کند و از آن غافل شود، او را می خورد؛ بنابراین برحذر بودن از آن واجب است. و کم ترین ثمره ی سکوت، سالم ماندن است و برای سالم ماندن، سکوت کفایت می کند. و کم ترین ضرر سخن گفتن، شهرت است و برای گرفتار شدن به بلا همین قدر کافی است. و سخن اسیر انسان است، اما زمانی که از انسان خارج شود، این انسان است که اسیر سخن می شود.
خداوند متعال در مورد هر زبانی می فرماید: «مَا یَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ» (ق: ۱۸) « هیچ سخنی را بر زبان نمی‌آورد، مگر اینکه نزدش مراقبی حاضر (و آماده نوشتن) است».
و سخن گفتن در فتنه ها بدتر از شمشیر کشیدن در جنگ است. و نفس انسان به سوی بدی فرا می خواند مگر اینکه خداوند خود رحم کند و درواقع این نفس است که انسان را به شایعه پراکنی و غیبت و سخن چینی و مجادله و دروغ و یا فرورفتن در فتنه ها و اموری امر می کند که آتش فتنه ها را شعله ور می کند. بنابراین باید در مورد آن مراقب بود: «وَلاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً» (اسراء: ۳۶)
«و از آنچه به آن علم نداری، پیروی نکن، بدون شک گوش و چشم و دل، هریک از اینها از آن بازخواست خواهند شد».
و چون فتنه ها روی آوردند، باید با حکمت و ایمان راستین و توکل بر الله با آنها روبرو شد و آنها را از خود دور نمود و از شر و بدی آنها دوری کرد و چون شدت گرفت و افزایش یافت، باید به نیت خوداری از سخن گفتن در مورد برادرانت، از آنها کناره گیری کنی؛  

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «وَإِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُواْ فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَإِمَّا یُنسِیَنَّکَ الشَّیْطَانُ فَلاَ تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» (انعام: ۶۸)
«و هرگاه کسانی را دیدی که در آیات ما (از روی عناد و مسخره) به بحث و گفتگو می‌پردازند، از آنان روی بگردان تا به سخن دیگری بپردازند و اگر شیطان تو را به فراموشی افکند، پس هرگز بعد از یاد آوردن با گروه ستمگران منشین»

۲- از ابوسعید خدری روایت است که مردی نزد رسول خدا آمده و گفت: بهترین مردم چه کسانی هستند؟ رسول خدا فرمود: «مومنی که با جان و مالش در راه خدا جهاد کند. گفتند: پس از او چه کسی است؟ فرمود: مومنی که در دره ای از دره ها تقوای الهی را رعایت می کند و به مردم آسیبی نمی رساند».