خلافت و امارت ۱۴

محمد هنرآموز, [۱۳.۰۲.۱۷ ۲۱:۰۹]
👈۵- بررسی اخبار؛

فتنه ها با شایع پراکنی و بزرگ نمایی با امور باطل و نادرست انتشار می یابند. و بیش از همه، کسانی در فتنه ها فرو می روند که جاهل و نادان هستند و تکبر و غرور صفت آنهاست. همان کسانی که امت را به سوی هر بلا و فتنه ای سوق می دهند آنهم با سخنی که منبع آن معلوم نیست و هیچ سندی برای آن وجود ندارد.
 بنابراین بررسی و تحقیق و به یقین رسیدن در مورد اخباری که مربوط به عموم است یا یکی از مسئولین آن در رده های بالاتر می باشد یا به امری از امور باز می گردد، واجب می باشد.
 و هرچند ناقل مطمئن باشد، مادامی که فقط او چنین خبری را نقل کرده، به آن کفایت نمی شود بلکه ثابت شدن آن واجب است و این از آن جهت است که افراد در معرض تعصب هوی و هوس، شهوت، القائات شیطانی و حرص و طمع می باشند.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ» (حجرات: ۶) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر (شخص) فاسقی خبری برای شما آورد، پس (درباره آن) بررسی (و تحقیق) کنید، تا آنکه (مبادا) به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید، آنگاه بر آنچه انجام داده‌اید پشیمان شوید».

۲- خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللهِ فَتَبَیَّنُواْ وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَى إِلَیْکُمُ السَّلاَمَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا فَعِندَ اللهِ مَغَانِمُ کَثِیرَهٌ کَذَلِکَ کُنتُم مِّن قَبْلُ فَمَنَّ اللهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُواْ إِنَّ اللهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیراً» (نساء: ۹۴) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که در راه الله (برای جهاد) رهسپار شدید، پس بررسی کنید و به کسی که بر شما سلام کرد (و اظهار صلح و اسلام نمود) نگویید: «مؤمن نیستی» تا اینکه (غنایم و) سرمایه‌ی ناپایدار دنیا به دست آورید، زیرا غنیمت‌های بسیاری (برای شما) نزد الله است، شما نیز پیش از این چنین بودید، آنگاه الله بر شما منت گذارد (و هدایت شدید) بنابراین بررسی کنید که هر آیینه الله به آنچه انجام می‌دهید؛ آگاه است».

۳- و از ابن عباس در مورد این آیه: «وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَى إِلَیْکُمُ السَّلاَمَ لَسْتَ مُؤْمِناً» روایت است که می گوید: مردی در میان گله ی گوسفندش بود که مسلمانان با وی روبرو شدند؛ آن شخص گفت: السلام علیکم؛ اما او را کشتند و گله ی گوسفندش را به غنیمت گرفتند. پس خداوند متعال این آیه را نازل کرد: «تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا» که منظور همین غنیمت بود».  
و چون فرد مسلمان از صحت خبری مطمئن شد، شایع کردن آن میان مردم امری ممدوح نیست؛ چون هرچه دانسته شد نباید گفته ‌شود و برای گنه کار بودن انسان همین کافی است که هرچه می شنود، بیان کند. و چون قصد گفتن آن داشتیم، آنرا جز به علمای پرهیزگار نمی گوییم، کسانی که می دانند آنچه ما نمی دانیم: «وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِی الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلاَ فَضْلُ اللهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَانَ إِلاَّ قَلِیلاً» (نساء: ۸۳) «و هنگامی که خبری از ایمنی (و پیروزی) یا ترس (و شکست) به آنها برسد آن را شایع می‌سازند، درحالی‌که اگر آن را به پیامبر و صاحبان امرشان باز می‌گرداندند، از حقیقت امر آگاه می‌شدند و اگر فضل و رحمت الله بر شما نبود، جز اندکی، (همگی) از شیطان پیروی می‌کردید».
 و خداوند متعال به پرده پوشی و نصیحت و صلح و اصلاح در مورد کسی دستور داده که دچار لغزش شده است. بنابراین برای هیچکس پرده دری و انتشار بدی ها و رسواکردن اشخاص جایز نیست.  
و رحمت خداوند به فاسق، باعث اصلاح فسادش می شود هرچند زورگو و لجباز باشد. و هرکس پرده دری دیگری کند، خداوند متعال او را رسوا خواهد نمود هرچند درون خانه اش باشد.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» (نور: ۱۹) «بی‌گمان کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در (میان) مؤمنان شایع شود، عذاب دردناکی برای آنها در دنیا و آخرت است و الله می‌داند و شما نمی‌دانید».  

۲- از مغیره بن شعبه روایت است که شنیدم رسول خدا فرمودند: «خداوند متعال سه عمل شما را دوست ندارد: «شایعه پراکنی، ضایع کردن مال، زیاد سوال کردن»  
بنابراین بر هر مسلمانی واجب است که به بررسی امور بپردازد و شایعات را تصدیق نکند تا اینکه خود و دیگران از گناه فتنه ها و تهمت در امان باشند.

۱ـ از ابوهریره روایت است که رسول خدا فرمودند: «در آخرالزمان افرادی دجال و دروغگو خواهند بود که احادیثی برای تان عنوان می کنند که نه خود شنیده اید و نه پدران تان؛ از آنان بر حذر باشید تا شما را گمراه نکرده و فریب تان ندهند».

۲- از ابن عباس روایت است: «عمر بن خطاب حدیثی را با این مضمون برایم روایت کرد: زمانی که رسول خدا از همسرانش فاصله گرفت، وارد مسجد شدم. دیدم که مردم (از فرط ناراحتی) سنگریزه ها را بر زمین می زنند و می گویند: رسول خدا همسرانش را طلاق داده است. در ادامه ی روایت چنین آمده است- پس گفتم: ای رسول خدا، آیا آنها را طلاق داده ای؟ فرمود: نه، گفتم: ای رسول خدا، من وارد مسجد شدم درحالی که مسلمانان سنگریزه ها را به زمین زده و می گفتند: رسول خدا همسرانش را طلاق داده است؛ آیا بروم و آنها را خبر دهم که همسرانت را طلاق نداده ای؛ رسول خدا فرمود: بله، اگر می خواهی».  
روا نیست انسان هرچه می شنود بیان کند؛ بلکه بر او واجب است که چون حکمت در مصلحت و سکوت باشد، ساکت بماند تا مفسده بوجود آمده از بین برود. به ویژه در زمان فتنه هایی که نیک و بد را در بر می گیرد مگر آنکه خداوند متعال به او رحم کند.
از ابوهریره روایت که می گوید: «دو نوع حدیث از رسول خدا حفظ کردم: احادیثی که آنها را روایت و نشر کردم. و احادیثی که اگر آنها را روایت کنم، گلویم بریده خواهد شد».