خروج از رهنمود کتاب و سنت ممنوع است

امام مسلم در صحیحش روایت می ­کند، «أن النبیصلی الله علیه وسلمخرج على أصحابه وهم یختصمون فی القدر، فکأنما یفقأ فی وجهه حب الرمان من الغضب. فقال: (بهذا أمرتم أو لهذا خلقتم! تضربون القرآن بعضه ببعض بهذا هلک الأمم قبلکم. وفی روایه: (إنما أهلک من کان قبلکم باختلافهم فی الکتاب»: (رسول الله صلی الله علیه وسلم در حالی نزد اصحابش آمد که آنان در مورد قضا و قدر بحث و جدل می­ کردند؛ از فرط غضب گویا در چهره­ ی مبارک ایشان دانه ­های انار فشرده شده باشد! سپس فرمود: آیا برای این (جَدل­ها) آفریده شده ­اید. با برخی آیات قرآن، برخی دیگر را رد می ­کنید. امت ­های قبل از شما به همین خاطر هلاک شدند. و در روایتی آمده­ است: کسانی که قبل از شما بودند، اختلاف نظرشان در کتاب (کلام الهی) آنان را هلاک کرد)[۱]. رسول الله

صلی الله علیه وسلم می ­فرماید: «أخوف ما أخاف علیکم جدال منافق علیم اللسان»: (از بیشترین چیزی که بر شما می­ ترسم­ جدالِ منافقِ سخنور است)[۲].  و می ­فرماید: «إذا رأیتم الذین یتبعون ما تشابه منه فأولئک الذین سمى الله فاحذروهم». وفی روایه: «فلا تجالسوهم»: (هرگاه، کسانی را دیدید که به دنبال متشابهات می ­روند، بدانید که آن­ها همان کسانی­ اند که الله از آنان نام برده است؛ پس از آنها دوری کنید) و در روایتی آمده است، با آنان هم­نشینی نکنید[۳]. در حدیث مرفوع آمده است: «والمراء فی القرآن کفر»: (جدالِ در قرآن کفر است)[۴].  در روایتی دیگر می ­خوانیم: «ذرونی ما ترکتکم فإنما هلک الذین من قبلکم بسؤالهم واختلافهم على أنبیائهم»: (تا زمانی که رهایتان می ­کنم (دستوری نمی­ دهم) رهایم کنید. زیرا آنان که قبل از شما بودند به سبب سؤا­ل­ های فراوان و مخالفت با پیامبرانشان هلاک گشتند)[۵]. عمر می­ گوید: اهل کتاب که قبل از شما بودند، با کتاب الله، کتاب ­های دیگری نیز نگاشتند. کتاب الله را رها کرده و همیشه آن کتاب ­ها را می ­خواندند[۶]. عبدالله بن مسعود گوید: آنان که قبل از شما بودند به سبب ترک کتاب الله و تبعیت از دیگر کُتب نابود شدند. اوزاعی : می­ گوید: پای­بندِ اثر(حدیث) باشید و هرگز در مورد ذات الله سخن مرانید. وی از اهل هوا و هوس متنفر بود و از همنشینی با آنان به شدت باز می­ داشت.

  عمر گوید: اصحاب رأی[۷] دشمنان حدیث ­اند. حفظ حدیث آنان را ناتوان و خسته کرد و از حفظش محروم شدند. و هنگامی که از آنان سؤالی می­شد، خجالت می­ کشیدند بگویند نمی ­دانیم. در نتیجه با رای و نظر به مخالفت با حدیث برخاستند؛ لذا از آن­ها بر حذر باشید.

[۱]  مسلم، ح ۲۶۶۶، طبرانی و بزّار. المجمع ۱/ ۱۵۶٫

[۲] صحیح ابن حبان ۱/ ۲۳۸، طبرانی در الکبیر آورده است و افراد سندش، راویان احادیث صحیح هستند. به المجمع ۱/ ۱۸۷ نگاه کن.

[۳] بخاری و مسلم.

[۴]  ابوداود ح ۴۶۰۳، احمد ۲/ ۲۵۸ و ابن حبان در صحیحش ۱/ ۲۳۲٫

[۵]  مسلم و نسائی.

[۶]  سننِ سعید بن منصور.

[۷]  آنان که عقل را معیار اصلی قرار داده و آن را بر قرآن و حدیث مقدم می­ دارند. مترجم.