خرافه ای در مورد شب قدر!!

دیشب که به تقویم ایران شب قدر بود(۲۷ رمضان مصادف با۱۶شهریور)یعنی شبی که فردایش ۲۷ رمضان و ۱۶ شهریور بود شخصی از همسایه هایمان که در پشت بام خانه مشغول عبادت و راز و نیاز بوده اند نوری را مشاهده می کنند که وارد مسجد محله مان می شود. حاضران در مسجد هم می بینند که این نور وارد مسجد شده و روی سر نمازگذاران و شب زنده داران چند بار می چرخد سپس بالای سر امام جماعت می رود و آنجا هم گویا چرخی می زنند یا توقف می کنند و از مسجد بیرون می روند. ۱- آیا این موضوع نشان دهنده این نیست که شب ۲۷ رمضان شب قدر است؟ ۲- این موضوع را چگونه توجیه می کنید؟این نور چه بوده است؟آیا میتوان آنرا نزول باریتعالی دانست؟لطفا کامل در این باره توضیح دهید؟آیا چنین چیزی قبلا رؤیت شده؟ سوال دیگری هم داشتم و آن اینکه در ایران همواره رمضان یک روز عقب تر از دیگر ممالک است.آیا برای تشخیص شب قدر باید به همین تقویم ایران اکتفا کنیم؟یعنی مثلا همین دیشب در ایران شب ۲۷رمضان و در دیگر ممالک شب ۲۸رمضان بوده است برای تشخیص شب قدر که گفته شده در میان شبهای فرد است. ما کدا م یک را ملاک تشخیص دهیم؟

 

الحمدلله،

برای پاسخ به این سوال در چند نکته به مسائلی اشاره می شد:

اولا: شب قدر معلوم نیست که شب ۲۷ رمضان باشد یا خیر، و کسی نگفته که با قطع و یقین شب قدر همان شب ۲۷ است، بلکه این یک حدس و گمان است.

عبد الله بن عباس رضی الله عنهما روایت میکند که: أَنَّ النَّبِیَّصلی الله علیه وسلم قَالَ: «الْتَمِسُوهَا فِی الْعَشْرِ الأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ فِی تَاسِعَهٍ تَبْقَی فِی سَابِعَهٍ تَبْقَی فِی خَامِسَهٍ تَبْقَی».(بخاری ۲۰۲۱)  رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «شب قدر را در دهه آخر رمضان، یعنی در نه یا هفت یا پنج روز باقیمانده آن، جستجو کنید». (یعنی شبهای ۲۱، ۲۵،۲۳)

 

 

دوما: هیچ دلیلی وجود ندارد که آمدن نوری از آسمان نشانه ی شب قدر باشد و این سخن در بین عوام الناس شهرت یافته که هیچ اصل و سند شرعی ندارد.

اما نشانه های شب قدر اینگونه هستند:

۱-    هوای آن شب معتدل (نه گرم و نه سرد) است.

۲-    آسمان صاف میباشد.

۳-    روز بعدش هنگام طلوع آفتاب، چندان شعاع قوی ندارد.

مسلم و احمد و ابوداود با اسناد صحیح از ابی  بن‌کعب روایت‌کرده‌اندکه‌گفته است‌:«نشانه  شب  قدرآنست‌که  صبح  آن  روز  خورشید  بهنگام  طلوع سفید وکمرنگ و بدون  شعاع است‌‌«

بنابراین نزول نور از آسمان چیزی جز خرافات نیست.

 

سوما: این قضیه که ادعا می شود توسط مردم دیده شده است، شاید توهمی بیش نباشد و شاید جنی باشد که سعی داشته مسئله را بر مردم ملتبس کند. والله اعلم

اما اینکه گفته شود این نزول باری تعالی است، این سخن بدین معناست که شخص قائل بر این ادعا، از منهج اهل سنت و جماعت در مورد نزول باری تعالی آگاه نیست، زیرا بر طبق عقیده ی اهل سنت و جماعت نزول الله تعالی بدون تعیین کیفیت است و ما کیفیت نزول را نمی دانیم و لذا گفتن این ادعا که آن نورِ توهمی ، نزول باری تعالی بوده است، در حقیقت کیفیت قرار دادن بر نحوه ی نزول الله تعالی است، و یا اینکه طبق گفته ی سوال کننده این نور داخل مسجد شده است، حال اگر بگوییم این نور، نزول باری تعالی به آن مسجد بوده در حقیقت ما الله تعالی را محدود به مکانی بر روی زمین کرده ایم که این نیز خلاف عقیده ی اهل سنت و جماعت است، در حالیکه کیفیت در صفات الله تعالی ( که نزول یکی از صفات الله تعالی است) حرام و ممنوع است.

بنابراین مسلمان هوشیار و آگاه کسی است که خود را از سخنان بی سند و دلیل که هیچ اصل و اساسی در دین ندارد برهاند و از دام خرفات رها یابد، و این موارد که گفته شد، چیزی جز خرافات و اوهام نیست و دین با گفته ها و شنیده های مردم تفسیر و تحلیل نمی شود بلکه دین را باید در آیات قرآن و احادیث صحیح نبوی تحلیل کرد، و قرار نیست هر امر و پدیده ای را به دین نسبت داد و چه بسا این امر اگر توهم نباشد، از سوی شیاطین و اجنه باشد که قصد منحرف کردن مسلمانان را داشته باشد والله اعلم

مهم آنست که اینگونه موارد را نادیده بگیریم و مردم را از این خرافات آگاه سازیم تا در دین منحرف نشوند چرا که همین باورهای بدون علم و دلیل موجب شده است که متاسفانه شاهد انحرافات وسیعی در بین مسلمانان باشیم.

اسلام با خرافات مخالف است و آمد تا با آن مبارزه کند نه آنکه خود مروج خرافات باشد.

 

چهارم: ملاک برای تعیین شبهای فرد رمضان، تشخیص روز اول ماه رمضان است نه تقویم کشورها، برای آنکه در تعیین شبهای فرد دهه ی آخر رمضان دچار اشتباه نشویم باید اولین روز رمضان را دقیق تشخیص دهیم نه آنکه به تقویم کشور خود مراجعه نماییم و این مراجعه به تقویم اصلی در دین ندارد، بلکه شرع و دین برای تشخیص ماه رمضان فرموده که به روئیت هلال ماه بپردازید.

پس ملاک، تشخیص اولین روز رمضان است چرا که اگر آن روز اول را درست تشخیص دهیم، شبهای فرد رمضان نیز دقیق خواهند بود و اگر اشتباه تشخیص داده شود، بدون شک بجای شبهای فرد، شبهای زوج جای آنها را خواهند گرفت و لذا باعث می شود تا فضیلت آن شبها را از دست دهیم.

از طرفی برای تشخیص روز اول رمضان باید هلال ماه رمضان را روئیت نمود زیرا از ابوهریره روایت است که گفت : پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : (صوموا لرؤیته و أفطروا لرؤیته، فإن غمی علیکم الشهر فعدوا ثلاثین) «با دیدن آن (هلال) روزه بگیرید و با دیدن آن (هلال) افطار کنید (عید کنید) و اگر ابر مانع دیدن ماه شد سی روز (شعبان) را کامل کنید». متفق علیه

بنابراین آنچه واجب است؛ روزه گرفتن و عید کردن با رویت ماه رمضان و شوال است؛ اما اگر فرض کنیم فردی در مکانی سکونت داشت که موفق به رویت ماه نشد؛ او باید ماه شعبان را سی روز کامل کند بعد از آن ابتدای ماه بعد را بعنوان روزه ی رمضان روزه بگیرد؛ و یا اگر فردی عادل و مسلمان و عاقل خبر داد که ماه رمضان را دیده است، پس به او اعتماد کرده و روزه خود را شروع می کند؛ از ابن عمر روایت است : (تراءی الناس الهلال، فأخبرت رسول الله صلی الله علیه وسلم أنی رأیته، فصام و أمر الناس بصیامه) «مردم برای دیدن هلال (به آسمان) نگاه می‌کردند، من به پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر دادم که هلال ماه را دیدم، پس پیامبر صلی الله علیه وسلم روزه گرفت و به مردم امر کرد که روزه بگیرند» ابوداود (۲۳۲۵).

و برخی از علما فرموده اند که اگر مناطقی که در یک مدار افقی هستند؛ چنانکه در مکانی ماه رویت شد، بقیه نیز براساس آن روزه بگیرند و همینطور برای عید کردن؛

برای  جمهور  فقهاء  اختلاف  مطالع  برای  رویت  هلال  (‌ماه  رمضان  و  ماه  شوال‌)  معتبر  نیست‌.  بنابراین  هرگاه  اهل  شهری  وکشوری  هلال  را  رویت‌کرد،  بر  همه  کشورها  و  شهرهای  دیگر  واجب  می‌گردد،‌که  روزه  بگیرند،  چون  پیامبر صلی الله علیه و سلم    فرموده  است‌:« صوموا لرؤیته، وافطروا لرؤیته ». این  فرموده  پیامبر صلی الله علیه و سلم  خطابی  است عام‌  و فراگیر برای  همه  امّت  محمد صلی الله علیه و سلم ‌،  پس هرگاه  یکی ازافراد  امت‌،  در هرمکانی  هلال (‌رمضان‌) را رویت‌کرد،  حکم  این  رویت‌،  برای  همه  افراد  مکلف  امّت  ثابت  می‌گردد.

لذا با توجه به مطالب گفته شد؛ چنانکه کشوری هم افق با کشور فرد ساکن، ماه را رویت کردند، بر اساس آن مسلمانان باید روزه بگیرند یا عید نمایند؛ و اگر کسی عمدا در هنگام عید فطر روزه بگیرد گناهکار است؛ از ابوعبید مولای ابن أزهر روایت است : (شهدت العید مع عمر بن الخطاب رضی الله عنه فقال: هذان یومان نهی رسول الله صلی الله علیه وسلم عن صیامهما : یوم فطرکم من صیامکم، و الیوم الآخر تأکلون فیه من نسککم) «در روز عید با عمر بن خطاب رضی الله عنه بودم گفت : پیامبر صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن در این دو روز نهی فرموده است، اولین روز بعد از ماه رمضان (عید فطر) و روزی که از قربانی‌هایتان می‌خورید (عید قربان). متفق علیه

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین