بخاری، کتاب «الرقاق» باب: [صِفَهِ الجَنَّهِ وَالنَّارِ]
۳۸۷- «عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیِّ رضی الله عنه: أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و سلم قَالَ: إِذَا دَخَلَ أَهْلُ الجَنَّهِ الجَنَّهَ، وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ، یَقُولُ اللَّهُ: مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِیمَانٍ فَأَخْرِجُوهُ، فَیَخْرُجُونَ قَدْ امْتُحِشُوا، وَعَادُوا حُمَمًا، فَیُلْقَوْنَ فِی نَهَرِ الحَیَاهِ، فَیَنْبُتُونَ کَمَا تَنْبُتُ الحِبَّهُ فِی حَمِیلِ السَّیْلِ – أَوْ قَالَ: حَمِیَّهِ، وَقَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و سلم: أَلَمْ تَرَوْا أَنَّهَا تَنْبُتُ صَفْرَاءَ مُلْتَوِیَهً».
- «از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت شده است که پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: «وقتی که بهشتیان وارد بهشت میشوند و دوزخیان وارد دوزخ، خداوند خطاب به فرشتگانش میفرماید: هرکس را که به اندازهی سنگینی دانهی خردلی ایمان در دلش وجود دارد، از آتش بیرون بیاورید، انگاه آن افراد در حالی که سوخته و سیاه و تبدیل به زغال شدهاند، از آتش بیرون آورده و در رودخانهی حیات انداخته میشوند و آنان همچون آن دانهای که در مسیر سیل -یا (شک راوی) در وسط سیل- میروید، جان میگیرند و پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: دیدهاید که چگونه زردفام و خمیده و پیچان، میروید».
بخاری، کتاب «الإیمان» باب: [تَفَاضُلِ أَهْلِ الإِیمَانِ فِی الأَعْمَالِ]
۳۸۸- «عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیِّ رضی الله عنه عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و سلم قَالَ: یَدْخُلُ أَهْلُ الجَنَّهِ الجَنَّهَ، وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ، یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى: أَخْرِجُوا مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِیمَانٍ. فَیُخْرَجُونَ مِنْهَا قَدِ اسْوَدُّوا، فَیُلْقَوْنَ فِی نَهَرِ الحَیَا – أَوِ الحَیَاهِ – فَیَنْبُتُونَ کَمَا تَنْبُتُ الحِبَّهُ فِی جَانِبِ السَّیْلِ، أَلَمْ تَرَوْا أَنَّهَا تَخْرُجُ صَفْرَاءَ مُلْتَوِیَهً».
- «از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: «[وقتی که] بهشتیان وارد بهشت میشوند و دوزخیان وارد دوزخ، خداوند خطاب به فرشتگانش میفرماید: «هرکس را که به اندازهی سنگینی دانهی خردلی ایمان در دلش وجود دارد، از آتش بیرون بیاورید، آنگاه آن افراد در حالی که [سوخته و] سیاه شدهاند، بیرون آورده و در رودخانهی باران – یا (شک راوی) رودخانهی حیات – انداخته میشوند و آنان، همچون آن دانهای که در کنار سیل میروید، جان میگیرند، آن را که دیدهاید که چگونه زردفام و خمیده و پیچان سر از زمین بیرون میآورد».
وهیب (یکی از راویان) میگوید: عمرو (یکی از راویان) در آنچه برای ما بیان کرد، بدون ایراد شک، لفظ «الحیاه» را گفت و نیز جملهی «مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِیْمَانٍ» را به صورت «خَرْدَلٍ مِنْ إِیْمَانٍ» بیان کرد.