یکی از صفتهایی که زینت بخش اخلاق و ایمان یک انسان است؛ حیای اوست. داشتن این صفت است که او را از بسیاری از اخلاقهای زشت و گناهان دیگر دور نگه میدارد، و نبود آن یعنی آنکه هرچه دل بخواهد انجام دهد! پس بر والدین شایسته است که این خصلت و صفت نیک را در فرزندان خود پرورش دهند تا خود آنها و جامعه نیز از ثمره آن بهره مند شوند.
قال عمر رضی الله عنه: «من قلّ حیاؤه قلّ ورعه، ومن قلّ ورعه مات قلبه»[۱].
عمر رضی الله عنه فرمود: «هرکس حیایش کم باشد، تقوایش کم است، و هرکس تقوایش کم باشد قلبش مرده است».
و قال ابن مسعود رضی الله عنه: «من لا یستحیی من النّاس لا یستحیی من الله»[۲].
ابن مسعود رضی الله عنه فرمود: «هرکس از مردم حیاء و شرم نکند، از خدا شرم نمیکند».
وقال وهب بن منبّه: «الإیمـان عریان، ولباسه التّقوى، وزینته الحیاء، وماله العفّه»[۳].
وهب بن منبه رحمه الله فرمود: «ایمان عریان است، و لباسش تقوا و پرهیزکاریست، وزینتش حیاست، و مالش عفت است».
خجالت با حیاء متفاوت است:
قال مجاهد: «لا یتعلّم العلم مستحی ولا مستکبر»[۴].
مجاهد رحمه الله فرمود: «انسان کم رو و خجل و انسان متکبر و مغرور، علم یاد نمیگیرند».
[۱]– «مکارم الأخلاق، لابن أبی الدنیا» (۲۰).
[۲]– «مسند أحمد روایه البغوی» (۷۶).
[۳]– «مکارم الأخلاق لابن أبی الدنیا» (۲۱).
[۴]– «البخاری- الفتح» (۱/ ۲۷۶).