وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
الحمدلله
در توبه هیچگاه بسته نیست و یک انسان گناهکار می تواند تا زمانی که به (غرغره) نرسیده توبه کند و امید داشته باشد که خدای متعال توبه اش را بپذیرد.
چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: « إِنَّ الله – عز وجل – یَقْبَلُ تَوبَهَ العَبْدِ مَا لَمْ یُغَرْغِرْ» رواه الترمذی، وَقالَ : حدیث حسن.
یعنی: «همانا خداوند عزوجل توبه بنده خویش را مادامیکه به غرغره (روحش به حلقومش نرسیده باشد) می پذیرد».
و از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که گفت: «سَمِعْتُ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِنَّ عَبْدًا أَصَابَ ذَنْبًا وَرُبَّمَا قَالَ: أَذْنَبَ ذَنْبًا ـ فَقَالَ: رَبِّ، أَذْنَبْتُ وَرُبَّمَا قَالَ: أَصَبْتُ ـ فَاغْفِرْ لِی. فَقَالَ رَبُّهُ: أَعَلِمَ عَبْدِی أَنَّ لَهُ رَبًّا یَغْفِرُ الذَّنْبَ وَیَأْخُذُ بِهِ؟ غَفَرْتُ لِعَبْدِی. ثُمَّ مَکَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ. ثُمَّ أَصَابَ ذَنْبًا أَوْ أَذْنَبَ ذَنْبًا، فَقَالَ: رَبِّ، أَذْنَبْتُ، أَوْ أَصَبْتُ آخَرَ فَاغْفِرْهُ. فَقَالَ: أَعَلِمَ عَبْدِی أَنَّ لَهُ رَبًّا یَغْفِرُ الذَّنْبَ وَیَأْخُذُ بِهِ؟ غَفَرْتُ لِعَبْدِی. ثُمَّ مَکَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ. ثُمَّ أَذْنَبَ ذَنْبًا ـ وَرُبَّمَا قَالَ: أَصَابَ ذَنْبًا قَالَ: قَالَ: رَبِّ، أَصَبْتُ ـ أَوْ قَالَ: أَذْنَبْتُ آخَرَ فَاغْفِرْهُ لِی. فَقَالَ: أَعَلِمَ عَبْدِی أَنَّ لَهُ رَبًّا یَغْفِرُ الذَّنْبَ وَیَأْخُذُ بِهِ؟ غَفَرْتُ لِعَبْدِی، ثَلاثًا. فَلْیَعْمَلْ مَا شَاءَ». (بخاری:۷۵۰۷).
یعنی: «شنیدم که نبی اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «یکی از بندگان، مرتکب گناهی شد و یا گناهی انجام داد و گفت: پروردگارا! مرتکب گناهی شدم. پس مرا مغفرت کن. پروردگارش می گوید: آیا بنده ام دانست که پرور دگاری دارد که گناهان را می بخشد و بخاطر آنها مجازات می کند؟ بنده ام را بخشیدم.
آنگاه پس از مدتی، مرتکب گناهی دیگر شد و دوباره گفت: پروردگارا! مرتکب گناهی دیگر شدم. پس آنرا مغفرت کن. خداوند می فرماید: آیا بنده ام دانست که پروردگاری دارد که گناهان را می بخشد و بخاطر آنها مجازات می کند؟ پس بنده ام را بخشیدم.
سپس بعد از مدتی، مرتکب گناهی دیگر شد و گفت: پروردگارا! مرتکب گناهی دیگر شدم. آنرا نیز ببخش. خداوند می فرماید: «آیا بنده ام دانست که پروردگاری دارد که گناهان را می بخشد و بخاطر آنها مجازات می کند؟ پس بنده ام را بخشیدم. و بعد از مرحله سوم می گوید: پس هر چه می خواهد، انجام دهد».
حافظ ابن حجر رحمه الله در کتاب :books:“فتح الباری” در شرح این حدیث آورده: «حافظ منذری گفته: معنای حدیث – والله اعلم – اینست: مادامیکه کسی با هر گناهی استغفار کرده و از آن توبه کند و دگر بار سراغ آن گناه نرود – چون در حدیث فرموده ” ثُمَّ أَصَابَ ذَنْبًا آخَرَ : سپس مرتکب گناه دیگری شد” پس هر چه می خواهد انجام دهد؛ زیرا او هرگاه مرتکب گناهی می شود، توبه و استغفار وی کفاره گناهش خواهد شد و لذا آن گناه زیانی به وی نمی رساند، و او اینگونه نیست که گناهی انجام دهد و فقط با زبانش از آن توبه کند ولی بعداً دوباره آن گناه را انجام دهد! چرا که این توبه کذابین و دروغگویان است (که هربار توبه می کنند اما باز به سراغش می روند). پایان سخن منذری.
ابن حجر در ادامه می گوید: از مفهوم کلام منذری پوشیده نیست که هرگاه کسی از گناهی توبه کند و از آن دست بردارد و تصمیم گرفت که دیگر تا ابد آن گناه را انجام ندهد ولی (بعدا تصمیمش را بشکند و) دوباره مرتکب آن گناه شود، توبه اش قبول نمی شود، ولی رای صواب برخلاف این سخن (منذری) است، بلکه حکم آن ]یعنی حکم کسی که از گناهی توبه می کند ولی دوباره همانرا انجام می دهد[ در قبول توبه و غفران شبیه کسی است که گناه دیگری غیر از گناه اول انجام دهد و سپس از آن توبه کند و دست برداشته و تصمیم گرفته که هرگز سراغ آن نرود ]که توبه اش مقبول است[، و این ظاهر و برتر است و لله الحمد و الله اعلم».
و باید متوجه باشیم که توبه زمانی پذیرفته می شود که:
۱- خالصانه و صادقانه پشیمان شود و توبه کند.
۲- اگر حقوق مردم را پایمال کرده آنها را جبران کند، زیرا حق الناس تنها با توبه جبران نمی شود.
۳- دگر بار هیچگاه سراغ آن گناه نرود.
پس اگر کسی برای بار چندم از یک گناه توبه کند بشرطیکه توبه آخرش را تا آخر عمر محکم نگه بدارد ان شاءالله خدای متعال توبه اش را بپذیرد، چرا که او بس یار توبه پذیر و مهربان است.
و باید هوشیار بود و فریب شیطان را نخورد، چرا که زمان اجل بر کسی مشخص نیست و ممکن است هر لحظه ای مرگ سراغ ما بیاید، چنانکه می فرماید: « وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَّاذَا تَکْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» (لقمان ۳۴). یعنی: « و هیچ کس نمیداند فردا چه به دست می آورد، و هیچ کس نمیداند در چه سرزمینی میمیرد؟ خداوند عالم و آگاه است»
چرا که با فرا رسیدن مرگ وقت توبه به پایان می رسد، بنابراین باید قبل از فرا رسیدن مرگ توبه نمود، خداوند متعال می فرماید: « وَلَیْسَتِ التَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّی إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآَنَ» [نساء: ۱۸].
یعنی: و توبه ی کسانی پذیرفته نیست که کارهای بد انجام می دهند تا این که مرگ یکی از آنها فرا می رسد می گوید اکنون توبه کرده ام.
لذا باید در توبه کردن تعجیل کرد و نباید فریب وسوسه شیطان را خورد که توبه ما را به آینده موکول کند تا آنکه اجل فرا برسد و ما توبه نکرده از دنیا برویم، پس مسلمان هوشیار و عاقل آنکسی است که توبه را به تاخیر نمی اندازد و بر آن محکم و ثابت قدم می ماند.