حکم وضع و تدوین قوانین

شیخ ابن عثیمین رحمه الله در «قول المفید» (۲/۲۶۸) می­گوید: «کسی که حکم خداوند را می­داند ولی در همان حال اقدام به تدوین قوانینی که مخالف با شریعت پروردگار است، می­نماید، چنین فردی اقدام به تبدیل شریعت خداوند به وسیله­ی این قوانین وضعی نموده است لذا او کافر می‌باشد؛ دلیل آن این است که به واسطه­ی این قوانین از دین خدا روی برنتافته جز به خاطر این­که این قوانین را برای بشر بهتر از شریعت پروردگار می­داند و هنگامی که قول به کفر آن می­کنیم، مقصودمان این است که این کار به کفر می­انجامد.

اما بعضی اوقات وضع کننده­ی آن معذور است؛ مثلاً او را فریب می­دهند چنان­که می­گویند: این قانون مخالف اسلام نیست یا این­که جزء مصالح مرسله می­باشد یا از جمله مسائلی است که اسلام آن را به مردم واگذار کرده است.

بعضی از عالمان دینی -هرچند دچار خطا شده­اند- یافت می­شوند که اظهار می­دارند: مسائل معاملات جامعه از جمله مواردی است که اسلام در آن هیچ دخالتی ندارد بلکه در هر زمان بسته به نوع مصالح اقتصادی جامعه مرتبط می­باشد؛ وقتی هم اکنون مقتضی ایجاد بانک­های ربا یا وضع مالیات­هایی بر مردم است، چنین چیزی هیچ اشکالی ندارد. در خطای آن شکی نیست در صورتی که مجتهد باشند خداوند از گناهان­شان می­گذرد در غیر این صورت آن­ها خطر عظیمی را پیش روی دارند. از جمله چیزهایی که شکی در آن نیست، این است که اسلام آمده تا عبادات را که مربوط به رابطه­ی بین انسان و پروردگار است و معاملات را که ایجاد رابطه­ی بین مردم در پیمان­ها، نکاح، ارث و غیره است، تنظیم کند و شریعت از هر جهت کامل است. چنان­که می­فرماید: ﴿ٱلۡیَوۡمَ أَکۡمَلۡتُ لَکُمۡ دِینَکُمۡ﴾ [المائده: ۳] «امروز دین­تان را برای­تان کامل کردم».