علما در مورد پذیرفته شدن توبهی کسی که به خداوند متعال یا پیامبر یا قرآن ناسزا میگوید بر دو قول اختلاف نظر دارند:
۱ رأی اوّل: توبه اش پذیرفته نمیشود؛ و این قول نزد حنابله معروف است و میگویند: چنین کسی کافر است و کشته میشود و بر او نماز خوانده نمیشود و نباید برایش دعای رحمت کرد و در جایی دور از قبرستان مسلمین دفن میگردد، حتی اگر بگوید: توبه کرده یا به اشتباه خود اقرار کند توبهاش پذیرفته نیست؛ چون این دسته از علما میگویند: این ارتداد بزرگ است و توبه از آن فایدهای ندارد.
۲ رأی دوّم: بعضی از علما گفته اند: اگر معلوم شود که صادقانه توبه کرده و به گناه و اشتباهش اقرار کند و خداوند متعال را چنانکه سزاوار است به صفات تعظیم توصیف نماید، توبهاش مقبول است؛ چون عموم دلایل بر قبول شدن توبه دلالت میکنند، مانند اینکه خداوند متعال میفرماید: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»[زمر: ۵٣] «(ای پیامبر، از جانب من) بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف (و ستم) کردهاید! از رحمت الله نا امید نشوید، همانا الله همه گناهان را میبخشد، یقیناً او بسیار آمرزنده مهربان است».
همچنین برخی از کفّار خداوند را دشنام و ناسزا میگویند اما چون ایمان بیاورند توبه¬شان پذیرفته می¬شود.
(بنابراین) رأی صحیح همین است، ولی کسی که به پیامبر فحش و ناسزا بگوید توبه اش پذیرفته میشود اما کشتن او واجب است، برخلاف کسی که به خداوند متعال ناسزا بگوید که توبهی چنین کسی پذیرفته میشود و کشته نمیشود؛ نه به این دلیل که حق خداوند کمتر از حق پیامبر است، بلکه به این دلیل که خداوند متعال به ما خبر داده که اگر بنده توبه کند خداوند حق خود را میبخشد و همه گناهانش را میآمرزد، اما کسی که پیامبر را ناسزا گوید، دو مسأله به او تعلّق میگیرد:
اول: امر شرعی چون او رسول الله است و از این جهت توبه ناسزا گوینده به پیامبر پذیرفته میشود.
دوم: امر شخصی؛ چون ایشان از پیامبران است و از این جهت کشتن چنین کسی به دلیل حق پیامبر واجب است و بعد از توبه کردن وی به عنوان یک مسلمان کشته می-شود. و وقتی کشته شد او را غسل میدهیم و کفن میکنیم و بر او نماز خوانده میشود و در مقبره مسلمین دفن میگردد.
و این رأی برگزیدهی شیخ الاسلام ابن تیمیه است که در این مورد کتابی هم تالیف کرده به نام «الصارم المسلول فی حکم قتل ساب الرسول» یا «الصارم المسلول علی شاتم الرسول»؛ چون چنین کسی در حق پیامبر توهین کرده است و همچنین هرکسی به ایشان تهمت بزند کشته میشود و تازیانه زده نمیشود.
علامه ابن عثیمین در قول المفید (۲۶۸/۲)