حکم شرع در مورد منکر آخرت و کسی که معتقد است زندگی پس از مرگ از خرافات قرون وسطی می باشد، چیست؟ و چگونه می توان منکرین آخرت را قانع نمود؟
کسی که منکر زندگی آخرت باشد و فکر کند این از خرافات قرون وسطا می باشد، کافر است.
زیرا الله تعالی فرموده است: {وَقَالُوا إِنْ هِیَ إِلا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِینَ (٢٩)وَلَوْ تَرَى إِذْ وُقِفُوا عَلَى رَبِّهِمْ قَالَ أَلَیْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُوا بَلَى وَرَبِّنَا قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (٣٠)} [انعام:۲۹-۳۰] .
( و کافران گفتند: جز همین زندگی دنیاییِ ما زندگی دیگری نخواهد بود و ما هرگز(بعد از مرگ) زنده نخواهیم شد، اگر آنان را ببینی آن هنگام که در پیشگاه پروردگارشان نگاه داشته شده اند(الله تعالی)به ایشان می گوید: آیا این حق نیست؟! می گویند: آری، به پروردگارمان سوگند (حق است آنگاه الله تعالی باز بدیشان) می گوید: پس به سبب کفری که می ورزیدید عذاب را بچشید).
الله تعالی در سوره مطففین می فرماید: {وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ (١)الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُوا عَلَى النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ (٢)وَإِذَا کَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ (٣)أَلا یَظُنُّ أُولَئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ (۴)لِیَوْمٍ عَظِیمٍ (۵)یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ (۶)کَلا إِنَّ کِتَابَ الْفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ (٧)وَمَا أَدْرَاکَ مَا سِجِّینٌ (٨)کِتَابٌ مَرْقُومٌ (٩)وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ (١٠)الَّذِینَ یُکَذِّبُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ (١١)وَمَا یُکَذِّبُ بِهِ إِلا کُلُّ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ (١٢)إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الأوَّلِینَ (١٣)کَلا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ مَا کَانُوا یَکْسِبُونَ (١۴)کَلا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ (١۵)ثُمَّ إِنَّهُمْ لَصَالُو الْجَحِیمِ (١۶)ثُمَّ یُقَالُ هَذَا الَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ (١٧) }[مطففین].
( درآن روز وای به حال دروغ نامندگان(قیامت و سزا وجزای آخرت) (۱۰) آن کسانی که روز سزا و جزا (قیامت) را دروغ می نامند.(۱۱) روز سزا و جزا را دروغ نمی نامند، مگر آن کسانی که در بدکاری از حد بگذرند وبسیار بزهکار باشند.(۱۲) آن کسانی چون آیات بر آنان خوانده می شود، می گویند: افسانه های پیشینیان است.(۱۳) هرگز! هرگز! اصلاً کردار و تلاش(زشت) ایشان دلهایشان را زنگ زده کرده است.(۱۴) هرگز! هرگز! قطعاً ایشان در آن روز از پروردگارشان محجوب و محروم هستند.(۱۵) سپس آنان داخل آتش دوزخ می گردند و بدان می سوزند.(۱۶) آنگاه بدیشان گفته می شود: این همان چیزی است که آن را دروغ می نامیدید)). (۱۷)
الله تعالی می فرماید: {بَلْ کَذَّبُوا بِالسَّاعَهِ وَأَعْتَدْنَا لِمَنْ کَذَّبَ بِالسَّاعَهِ سَعِیرًا (١١) } [فرقان:۱۱].
( این کافران قیامت را تکذیب کردند و ما برای کسی که قیامت را دروغ بداند آتش شعله ور و سوزانی را آماده کرده ایم).
الله تعالی می فرماید: {وَالَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَلِقَائِهِ أُولَئِکَ یَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِی وَأُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ (٢٣) } [عنکبوت:۲۳].
(کسانی که آیات الله تعالی و ملاقات او را باور ندارند ایشان از رحمت من مأیوس می باشند و آنان عذاب دردناکی دارند.)
با روشهای زیر می توان منکرین آخرت را قانع نمود:
اول: موضوع قیامت و زندگی پس از مرگ از همه پیامبران در کتاب های آسمانی و ادیان الهی به صورت متواتر نقل شده است و امت هایشان آن را پذیرفته اند، شما چگونه منکر قیامت هستید؟! در حالی که چنین موضوعی این همه طرفدار دارد، از طرفی شما نظریات یک فیلسوف یا متفکر و اندیشمندی را که طرفدارانش به مراتب کمتر از طرفداران موضوع قیامت هستند به راحتی می پذیرید هر چند که ناقلان نظریات متفکرین و فلاسفه به مراتب کمتر هستند، و موضوعات مطرح شده از طرف آنان با واقعیت ها کمتر امکان عملی دارد؟!
دوم: موضوع قیامت از مواردی است که عقل از چند طریق به امکان آن گواهی می دهد:
۱- هر کسی قبول دارد که ابتدا وجودی نداشته و بعداً آفریده شده است یعنی وجودش حادث است که ابتدا عدم بوده سپس بوجود آمده است، همان خالقی که ابتدا او را آفریده است، آفرینش دوباره برای او آسان تر است؛ چنانکه الله تعالی فرموده: {وَهُوَ الَّذِی یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ} [روم:۲۷].
( اوست که آفرینش را آغاز کرده است و سپس آن را باز می گرداند و این کار برای او آسان تر است).
الله تعالی فرموده: {یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْدًا عَلَیْنَا إِنَّا کُنَّا فَاعِلِینَ (١٠۴)} [الانبیاء:۱۰۴].
( روزی که آسمان را در هم می پیچیم به همان صورت که طومار نامه ها در هم پیچیده می شود همانگونه که- نخستین بار- خلقت را آغاز کردیم آفرینش را دوباره باز گشت می دهیم و ما قطعاً آن را به انجام می رسانیم).
الله تعالی فرموده است: {لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ أَکْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ} [غافر:۵۷]. (البته آفرینش آسمانها و زمین ها بزرگ تر از آفرینش انسانهاست).
باز الله تعالی می فرماید:{أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلَمْ یَعْیَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ یُحْیِیَ الْمَوْتَى بَلَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (٣٣)} [احقاف:۳۳].
( آیا ندیده اند که الله تعالی همان ذاتی که آسمانها وزمین را آفریده است و از خلقت آنها درمانده نشده است قادر است که مردگان را زنده کند؟! آری او بر هر چیزی قادر است).
الله تعالی فرموده: {أَوَلَیْسَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ یَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَهُوَ الْخَلاقُ الْعَلِیمُ (٨١)إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (٨٢)} [یس:۸۱-۸۲].
(آیا کسی که آسمانها و زمین را آفریده است قدرت ندارد(انسانهای خاکستر شده را دوباره) به شکل خودشان بیا فریند؟آری! (می توا ند) چراکه او آفریدگار بس آگاه و دانا است . هرگاه الله چیزی را بخواهد که بشود. کار او تنها این است که خطاب بدان بگوید: بشو! و آن هم می شود.)
۳- هرآدم بینایی می بیند که زمین خشک است و بر اثر بارش باران گیاهان خشکیده زنده می شوند، همان ذاتی که قدرت زنده کردن زمین مرده را دارد پس توانایی زنده کردن انسانهای مرده و برانگیخته کردن آنها را دارد.
الله تعالی فرموده است: {وَمِنْ آیَاتِهِ أَنَّکَ تَرَى الأرْضَ خَاشِعَهً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِی أَحْیَاهَا لَمُحْیِی الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (٣٩)} [فصلت:۳۹].
( از نشانه های(قدرت)الله تعالی این است که تو زمین را خشک و برهوت می بینی؛ هنگامی که آب برآن فرو می فرستیم به جنبش در می آید و رشد می کند. آن کس که این زمین خشک را زنده می کند، هم مردگان را نیز(در قیامت)زنده می گرداند چرا که او بر هر چیزی توانا است).
سوم: مسئله ی زنده شدن مرده پس از مرگ در عالم حس عملاً اتفاق افتاده است.
الله تعالی از پنج مورد در سوره ی بقره خبر داده است. از جمله آیه ی {أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلَى قَرْیَهٍ وَهِیَ خَاوِیَهٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّى یُحْیِی هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَهَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ کَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ یَوْمًا أَوْ بَعْضَ یَوْمٍ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَهَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَى طَعَامِکَ وَشَرَابِکَ لَمْ یَتَسَنَّهْ وَانْظُرْ إِلَى حِمَارِکَ وَلِنَجْعَلَکَ آیَهً لِلنَّاسِ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ کَیْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَکْسُوهَا لَحْمًا فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (٢۵٩)} [بقره:۲۵۹].
« یا به مانندآن کس (عُزَیر)که به دهکده ای گذر کرد که خراب و ویران شده بود، گفت: چگونه الله تعالی این(اجساد فرسوده وازهم پاشیده ی مردمان اینجا) را پس از مرگ آنان زنده می کند؟ پس الله تعالی او را صد سال میراند وسپس زنده اش گرداند و(به او) گفت: چه مدت درنگ کرده ای؟ گفت: نمی دانم شاید روزی یا قسمتی از روز؛ فرمود: (نه) بلکه صد سال درنگ کرده ای .به خوردنی و نوشیدنی خود نگاه کن(وببین با گذشت این زمان طولانی به اراده ی الله) تغییر نیافته است و بنگربه الاغ خود ( که چگونه از هم متلاشی شده است. ما چنین کردیم) تا تو را نشانه ی(گویایی از رستاخیز) برای مردمان قرار دهیم.(اکنون) به استخوان ها بنگر که چگونه آنها را بر می داریم و به هم پیوند می دهیم و سپس بر آنها گوشت می پوشانیم هنگامی که (این حقایق) برایش آشکار شد، گفت: می دانم که الله بر هر چیزی توانا است.
چهارم: عقل و خرد ایجاب می کند تا انسانها دوباره زنده شوند و حسابرسی و احقاق حقوق صورت گیرد، در غیر این صورت آفرینش انسانها امری بیهوده و عبث تلقی می شود که فاقد ارزش و مزیت خواهد بود، در این صورت تفاوتی بین زندگی انسانها و حیوانات نخواهد بود.
الله تعالی فرموده است: {أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لا تُرْجَعُونَ (١١۵)فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ لا إِلَهَ إِلا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْکَرِیمِ (١١۶)}[مؤمنون:۱۱۶].
( آیا گمانبرده اید که شما را بیهوده آفریده ایم و به سوی ما بر گردانده نمی شوید. والا و برتر است الله تعالی که فرمانروای راستین است وهیچ معبود بر حقی جز او نیست و صاحب عرش و گرامی است.)
(قیامت به طور قطع خواهد آمد. می خواهم (موعد) آن را (از بندگان) خود پنهان کنم و سرانجام، هرکسی در برا بر تلاش وکوشش خود جزا داده می شود.)
الله تعالی فرمود: {وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لا یَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ یَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ (٣٨)لِیُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی یَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَلِیَعْلَمَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّهُمْ کَانُوا کَاذِبِینَ (٣٩)إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۴٠)} [النحل:۳۸-۴۰].
(و(کافران) با تأکید به الله تعالی سوگند یاد می کنند که الله تعالی هرگز کسی را که می میرد زنده نمی گرداند خیر( چنین نیست که می گویند) بلکه الله تعالی همه مردگان را زنده می گرداند. واین وعده ی قطعی الله تعالی است. تا اینکه برای ایشان روشن گرداند چیزی را که درباره آن اختلاف می ورزند واین که کافران بدا نند که ایشان دروغگویند. ما هرگاه چیزی را بخواهیم پدید آوریم کافیست به آن بگوییم باش! پس فوراً می شود).
الله تعالی فرموده است: {زَعَمَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنْ لَنْ یُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّی لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ (٧)} [تغابن:۷] .
( کافران می پندارند که هرگز زنده و برانگیخته نخواهند گردید بگو: به پروردگارم سوگند! زنده و برانگیخته خواهید شد و سپس از آن چیزهایی که می کرده اید باخبرتان خواهندکرد و این کار برای الله ساده و آسان است).
با وجود این همه دلایل چنانچه منکرین قیامت و زندگی پس از مرگ بر عقیده و نظر خود اصرار ورزیدند، معلوم است که قصد پذیرش دلیل را ندارند بلکه در عناد ومکابره و انکار حقایق بسر می برند، و به زودی خواهند دانست که بازگشت شان به کجا و سرنوشت شان چگونه است!
( شیخ ابن عثیمین، مجموع فتاوی و رسائل، ۲/۲۲ -۲۵ ).