حکم فراگیری علم

امام احمد بن حنبل رحمه الله می‌گوید:

 واجب است که بنده علم را تا حدی که واجبات دینی خود را به وسیله آن انجام دهد و برپا کند بیاموزد. به او گفتند: مانند چه چیزی؟ فرمود: آنکه از روی جهلی که دارد نمی‌تواند نماز و روزه و مانند آن را فرا گیرد.

 پس باید بنده مسلمان به حدی علم بیاموزد تا بتواند واجبات دینی خود را ادا نموده از حرام اجتناب ورزد و معامله‌های دنیوی خود را براساس آن انجام بدهد.

 آموختن علوم شرعی، بیشتر از حدی که آموختن آن بر بنده واجب است، بر امت مسلمه فرض کفایی است، یعنی اگر گروهی از مسلمانان این علوم را بیاموزند وجوب آن از بقیه مسلمانان ساقط می‌گردد.

 سفیان بن عُیَینه رحمه الله می‌گوید:

فراگرفتن علم و جهاد بر آن‌ها فرض است، اگر گروهی به آن بشتابد از دیگران ساقط می‌گردد. سپس این آیه کریمه را تلاوت نمود:

 ﴿فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرۡقَهٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَهٞ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی ٱلدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَیۡهِمۡ﴾ [التوبه: ۱۲۲]

 «پس چرا از هر گروهی از آنان، دسته‌ای کوچ نمی‌کنند، تا در دین دانش بیاموزند، و قوم خود را هشدار دهند، هنگامی که به سوی آن‌ها بازگشتند» [جامع بیان العلم وفضله: ۳۶].

 ابن عبدالبر رحمه الله می‌گوید:

 علما اتفاق نظر دارند که فراگرفتن بخشی از علم بر هر شخصی فرض عین است، و فراگرفتن بخش دیگرِ علم فرض کفایی است؛ طوری که اگر عده ای آن را فرا گرفتند فرضیت آن از بقیه اهل آن دیار ساقط می‌گردد.