حکم غذا دادن به غیرمسلمانان و یا مسلمانانی که روزه نیستند چیست؟

من در یک کشور غیر مسلمان اقامت دارم، و می بینم که در ماه رمضان بسیاری از مسلمانان روزه نیستند و وارد غذاخوری من می شوند تا برایشان غذا بیاورم، و همینطور غیر مسلمانان هم به رستوران من می آیند و طلب غذا می کنند، آیا جایز است که من در روز رمضان به اینگونه اشخاص غذا بدهم؟

 

الحمدلله،

نخست باید اشاره کنیم که اقامت و زندگی در بین کفار جایز نیست مگر آنکه ضرورتی برای اینکار باشد، چرا که اقامت در بین آنها ممکن است بر دین و اخلاق او و خانواده و تربیت اولادش تاثیر سوء بگذارد، و اقامت در بین آنها به دلیل یافتن کار بعنوان ضرورت و عذر شرعی تلقی نمی شود، از اینرو شما و خانواده تان باید هرچه زودتر از میان آنها به بین مسلمانان بازگردید.

اما در مورد سوال:

باید بدانید که غذا دادن و فروختن آن برای احدی در روز رمضان جایز نیست مگر آنکه کسی که طالب غذاست شرعا برای روزه نگرفتن عذر داشته باشد؛ مانند مسافرین و یا بیمار و یا زن حامله و شیرده، یا پیرمرد و پیرزن سالخورده ای که توانی برای روزه گرفتن ندارند.

و هیچ فرقی بین مسلمان و کافر در این امر وجود ندارد، یعنی دادن غذا برای کافران نیز در روز رمضان جایز نیست، هرچند که آنها اعتقادی به اسلام و نماز و روزه ندارند، زیرا همانگونه که مسلمانان مورد خطاب شریعت هستند و موظف به گرفتن روزه می باشند و اگر آن تکلیف شرعی را انجام ندهند گناهکار می باشند، کفار نیز مورد خطاب شریعت هستند چه برای ایمان آوردن و چه برای انجام احکام شرعی اسلام، هرچند که در درجه ی اول از آنها خواسته شده تا ایمان آورده و شهادتین را بر زبان آورند، اما انجام احکام شریعت نیز از همه انسانها اللخصوص از کفار نیز خواسته شده است، وگرنه در سرای قیامت هم به سبب عدم ایمان و هم به سبب عدم انجام احکام شرعی عذاب داده می شوند.

بنابراین غذا دادن به مسلمانی که روزه نگرفته و همینطور به کافر جایز نیست، زیرا آنها (یعنی کسانی که روزه نگرفته اند و عذر شرعی هم ندارند) خطاب شریعت را مبنی بر انجام روزه نادیده گرفته اند و به همین علت گناهکار هستند، و غذا دادن به اینگونه اشخاص در حقیقت کمک و یاری رسانیدن به گناه و نافرمانی آنها از خطاب شریعت است، و خداوند متعال از کمک رساندن به گناه نهی فرموده و می فرمایند: « وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَی الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ» (مائده ۲).

یعنی: و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید، و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است.

امام نووی رحمه الله در خصوص مورد خطاب بودن کفار به احکام شرعی می گوید:

«و مذهب صحیح که اکثر محققین و بیشتر آنها بر آن هستند اینست که: کفار نیز به فروع شرع ]احکام فقهی[ مورد خطاب هستند، پس همانگونه که (لباس) ابریشمی بر مسلمانان حرام است بر آنها نیز حرام است». ” شرح مسلم ” (۱۴ / ۳۹).

و از علامه ابن عثیمین رحمه الله پرسیده شد: چگونه در روز قیامت مورد حساب قرار می گیرد در حالیکه انجام تکالیف شرعی از کافر طلب نشده است؟

جواب دادند: «این سوال بر مبنای فهم غیر صحیحی (مطرح شده) است، چرا که کافر نیز به همان چیزی که از مومن طلب شده مورد طلب قرار گرفته است، ولی او در این دنیا به این تکالیف التزام ندارد، و دلیل اینکه از کافر نیز طلب شده، این فرموده الله تعالی است: «إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ * فِی جَنَّاتٍ یَتَسَاءلُونَ * عَنِ الْمُجْرِمِینَ * مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ* وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ * وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ * وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ» (المدثر ۳۹-۴۶).

یعنی: مگر «اصحاب یمین» (که نامه اعمالشان را به نشانه ایمان و تقوایشان به دست راستشان می‏دهند)!آنها در باغهای بهشتند، و از مجرمان سؤال می‏کنند: چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟!» می‏گویند: «ما از نمازگزاران نبودیم، و اطعام مستمند نمی‏کردیم، و پیوسته با اهل باطل همنشین و همصدا بودیم، و همواره روز جزا را انکار می‏کردیم.

پس اگر آنها بخاطر ترک نماز و ترک اطعام مساکین مورد عقاب و مجازات قرار نمی گرفتند، آنها را ذکر نمی کرد، چرا که ذکر آن در این حال فائده ای نداشت، پس این دلیلی است بر اینکه آنها بخاطر (ترک) فروع اسلام مجازات می شوند، و همانگونه که این (حقیقت) مقتضی اثر (نصوص شرعی) است، مقتضی نظر و عقل نیز هست: اگر خداوند متعال عبد مومن خود را بخاطر اخلال در واجب دینیش مجازات می کند چگونه کافر را مجازات نکند؟ بلکه مجازات کافر بیشتر است بخاطر آن همه نعمتی که خداوند متعال از غذا و نوشیدنی و غیره به او داده، می فرماید: « لَیْسَ عَلَی الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ فِیمَا طَعِمُواْ إِذَا مَا اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّأَحْسَنُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» (مائده ۹۳).

یعنی: بر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند، گناهی در آنچه خورده‏اند نیست؛ اگر تقوا پیشه کنند، و ایمان بیاورند، و اعمال صالح انجام دهند؛ سپس تقوا پیشه کنند و ایمان آورند؛ سپس تقوا پیشه کنند و نیکی نمایند. و خداوند، نیکوکاران را دوست می‏دارد.

و منطوق آیه: برداشتن گناه از مومنان بخاطر آنچه که خورده اند، است. و مفهوم (مخالف) آن: وقوع گناه بر کافرین در آنچه خورده اند است». ” مجموع فتاوی الشیخ ابن عثیمین ” ( ۲ / السؤال رقم ۱۶۴).

خلاصه اینکه: برای یک مسلمان جایز نیست که در روز رمضان برای مسلمان غذا درست کند و یا غذا دهد، مگر برای کسانی که برای روزه نگرفتن عذر دارند، و همینطور جایز نیست که برای کافری غذا داد، زیرا همانگونه که مسلمانان مورد خطاب احکام شریعت هستند، به همان ترتیب نیز کافرین مورد خطاب هستند.

و در کتاب ‏”نهایه المحتاج” (۵/۲۷۴)‏ از علمای اسلام نقل شده که آنها فروش غذا را به کافر در روز رمضان حرام دانسته اند.

در کتاب “دائره المعارف فقهی” آمده: «.. شروانی و ابن قاسم عبادی بر ممنوعیت فروش غذا توسط مسلمان به کافری که گمان می رود او آن غذا را در روز رمضان می خورد، تاکید کرده اند، که رملی نیز به آن فتوا داده است، و گفته: زیرا این امر کمک بر انجام معصیت و گناه است، بر این مبنا که راجح آنست که کفار مورد خطاب به فروع شریعت هستند».

” الموسوعه الفقهیه ” ( ۹ / ۲۱۱ ، ۲۱۲ ).

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین