حکم روزه برای کسی که دیابت دارد

مادر من دیابت داره و دکترها گفتند روزه برای مادرم خوب نیست. اما بازم روزه میگیره. البته چند روز از ماه رمضان پارسال را روزه نگرفت و همش میگه عذاب وجدان دارم. ایشون انسولین میزنن و موقع عصر که میشه کم کم حالت بی هوشی پیدا میکنند که به خاطر روزه هست و طوری که نماز عصر را نمیتونن بخونن. امسال ما چیکار کنیم؟

 

الحمدلله،

روزه گرفتن بر هر مسلمان عاقل و بالغ و توانا واجب است و کسی حق ندارد که روزه اش را قضا کند مگر آنکه عذری داشته باشد.

اما عذرهای پذیرفته شده در شرع:

۱- فرد مسافر باشد.

۲- مریض باشد

البته برای شخص مسافر بهتر است که روزه باشد، یعنی افضلتر گرفتن روزه است نه خوردن آن، اما به هرحال او مختار است که در سفر روزه باشد یا روزه ی خود را بعدا و پس از پایان ماه رمضان قضا کند.

همچنین کسی که مریض است، بگونه ایکه اگر روزه باشد ممکن است به سلامت او لطمه وارد سازد، در آنصورت او می تواند روزه نگیرد ولی باید پس از بهبودی از مرض خود، آنها را بدون کم و کاست قضا کند و هیچ کفاره و فدیه ای هم ندارد.

زیرا خداوند تبارک و تعالی در این موارد می فرماید: «فَمَن کَانَ مِنکُم مَرِیضاً أو عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِن أیَّاٍم أَخَر » (بقره : ۱۸۴)

«و کسانی از شما که بیمار یا مسافر بودند (و روزه نگرفتند، به اندازه آن روزها) چند روز دیگری را روزه گیرند».

البته اگر مریض و مسافر روزه گرفتند، روزه آنها صحیح است، چون روزه نگرفتن برای آنها اجازه و رخصت است و اگر به دستور ثابت خدا عمل کنند، بهتر است.

و باید توجه داشت که هر مرضی عذر نیست، بلکه مرضی رخصت است که اگر شخص مریض روزه باشد ممکن است وی را به هلاکت بیاندازد و یا سلامتی وی را تهدید کند و اوضاعش را ناگوار سازد و نباید هر مرض بی اهمیتی را بهانه نمود، در ضمن اگر حتی مرض شخص حاد باشد ولی گرفتن روزه برایش ضرری درپی نداشته باشد، او باید روزه ی خود را بگیرد.

پس اگر کسی که دیابت دارد، چنانکه با گرفتن روزه وضعیت جسمانی او به خطر می افتد، او می تواند در ماه رمضان تا زمانیکه بهبود می یابد – یا وضعش بهتر از حالت اول می شود بگونه ایکه گرفتن روزه برایش مض نخواهد شد – روزه نباشد ولی در عوض بر او واجب است که پس از بهبودی تمامی روزه های فوت شده اش را قضا کند. ولی اگر با وجود دیابت روزه گرفتن برایش مضر نیست، باید روزه ی خود را بگیرد و هروقت در وسط رو احساس کرد که وضع جسمانیش به خطر افتاده می تواند قبل از افطار، روزه اش را بخورد تا سلامتیش تهدید نشود و در عوض بعدا آنرا قضا کند.

 

– اما اگر فردی دچار مرضی لاعلاج بود و هیچ امیدی به بهبودی وجود نداشت – مثلا فرد مسنی که بر بستر بیماری افتاده – و علاوه بر این امر، روزه گرفتن برایش مضر باشد بگونه ایکه سلامتیش را تهدید می نماید، در آنصورت او می تواند بجای روزه گرفتن ، بابت هر روز فدیه بپردازد و نیازی به قضای آن روزها ندارد.

و فدیه عبارتست از: به ازای هر روز، مسکینی را غذا بدهد؛ به دلیل فرموده خداوند متعال :

) وَ عَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فُدیَهٌ طَعَامُ مِسکِین ( (بقره : ۱۸۴)

«و بر کسانی که توانایی انجام آن (روزه) را ندارند (همچون پیران ضعیف و بیماران همیشگی) لازم است فدیه بدهند و آن خوراک مسکینی است».

از عطاء روایت است : از ابن عباس شنیدم که این آیه را می‌خواند، و می‌گفت :

(لیست بمنسوخه، هو الشیخ الکبیر و المرأه الکبیره لایستطیعان أن یصوما فلیطعمان مکان کل یوم مسکینا) «این آیه منسوخ نیست، بلکه درباره پیرمرد و پیرزنی است که توانایی روزه گرفتن ندارند و باید به ازای هر روز مسکینی را غذا بدهند». بخاری (۴۵۰۵)

و میزان طعام هم باید به مقداری باشد، که یک نفر را سیر نماید و این‌ خوراک‌ باید از میانه‌ آن‌ چیزی‌ باشد که‌ شخص‌، خانواده‌ خویش‌را با آن‌ اطعام‌ می‌کند. مقدار آن‌ در نزد حنفی‌ها، نصف‌ صاع‌ (دومد) از گندم، یاصاعی‌ از غیر آن‌ – چون‌ خرما یا جو – برای‌ هر روزی‌ است‌ که‌ می‌خورد و یاغذایی‌ آماده‌ است‌ که‌ کفایت‌ یک‌روزه‌ مسکین‌ را بنماید. و مقدار آن‌ در نزدجمهور، یک‌ مد از خوراک‌ غالب‌ مورداستفاده‌ آن‌ منطقه‌ است‌.

مد (۶۷۵) گرم است، و صاع در نزد حنفی ها (۳۹۰۰) گرم و در نزد جمهور (۲۷۵۱) گرم است.

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین