حکم روزه برای مسافرت با هواپیما

اگر مسافر در مسافرت روزه را بگیرد چرا که با هواپیما سفر میکند و هیچگونه حرَجی ندارد چه حکم دارد؟

 

الحمدلله،

برای  بیماری‌که  بهبودی  وی  انتظار  می‌رود  و  امید  بهبودی  دارد  و  برای  مسافر  مباح  است‌،‌که  در  رمضان  روزه  نگیرند  ولی  قضای  آن‌،  بر  آنها  واجب  می‌باشد.  خداوند  می‌فرماید:”  ومن کان منکم مریضا أو علی سفر فعده من أیام أخر    [‌و  هرکس  از  شما  در  ماه  رمضان  بیمار  باشد،  یا  بمسافرت  رفت  برای  او  مباح  است‌که  روزه  رمضان  را  نگیرد  و  بعد  ازماه  رمضان  بتعداد  روزه‌هائی‌که  نگرفته  است  روزه  باشد  و  آنها  را  قضا  نماید]”‌.

درزمان  پیامبر صلی الله علیه و سلم    بعضی  از  یارانش  درآن  حال  روزه  می‌گرفتند  و  بعضی  روزه  را نمی‌گرفتند  و  هر  دوگروه  از  فتوای  پیامبر صلی الله علیه و سلم    پیروی  کرده‌اند.  حمزه  اسلمی  به  پیامبر صلی الله علیه و سلم   گفت‌:  ای  رسول  خدا  من  در  مسافرت  توانائی  روزه‌گرفتن  را  در  خود  می‌بینم‌،  آیاگناه  داردکه  روزه  باشم‌؟  پیامبر صلی الله علیه و سلم    گفت‌: ” هی  رخصه من الله تعالی فمن أخذ بها، فحسن، ومن أحب أن یصوم فلا جناح علیه  [این  یک  رخصت  است  از  جانب  خداوند،  هرکس  بدان  عمل‌کرد  نیک‌کرده  است‌،  و  هرکس  خواست‌که  روزه  بگیرد   بر  وی  گناهی  نیست‌]‌..  بروایت  مسلم‌.

از  ابوسعید  خدری  روایت  است‌که‌گفت‌:  “‌ما  در  ماه  رمضان  همراه  پیامبر صلی الله علیه و سلم    به جنگ  می‌رفتیم‌.  بعضی  ازما  روزه  می‌گرفتند  وبعضی  ازما  روزه  نمی‌گرفتند،  نه  روزه  داران  برروزه  خواران  خرده  می‌گرفتند  و  نه  روزه  خواران  بر  روزه  داران‌.  و  رای  آنان  بر  این  بود،‌که  هرکس  بتواند  روزه  بگیرد  روزه  باشد  وکارخوبی  است  و  هرکس  نتواند  روزه  بگیرد  و  در  خود  سستی  و  ناتوانی  احساس‌کند،  روزه  نگیرد  وکار  خوبی  است‌“‌.

بروایت  احمد  و  مسلم‌.

 

و  علما  اختلاف  دارند  در  اینکه  روزه‌گرفتن  در  سفر  بهتر  است  یا  روزه  نگرفتن‌؟

بنابر رای  ابوحنیفه  و  شافعی  و  مالک  برای‌کسی‌که  بتواند  روزه  بگیرد،  روزه‌گرفتن  بهتر  است  و  برای‌کسی‌که  نتواند  روزه  بگیرد،  روزه  نگرفتن  بهتراست‌.

و  عمر  بن  عبدالعزیزگفته  است‌:  هرکدام  برایش  آسان‌تر  باشد  ،  بهتر  است‌.  بنابراین‌کسی‌که  در  سفر  روزه  برایش  آسان  است  و  قضای  آن  بعد  ازرمضان  برایش  دشوار  باشد،  برای  او  روزه‌گرفتن  بهتر  است‌.  شوکانی  می‌گوید:‌کسی‌که  روزه  برایش  سخت  و  دشوارو  زیانمند  است  وکسی‌که  به  عمد  می‌خواهد  از  رخصت  رو  بگرداند  و  با  آن  مخالفت‌کند  وکسی‌که  بر  خود  نگران  باشدکه  در  سفر  روزه  بگیرد  ممکن   است  دچار  خودپسندی  و  تظاهر  و  ربا گردد،  برای  همه  این  گونه  اشخاص  روزه نگرفتن  بهتر  است‌.  اگرهیچیک  ازاینها  مطرح  نباشد  روزه‌گرفتن  بهتر  می‌باشد.  هرگاه  مسافر،  شب  نیت  وقصد  روزه‌کرد،  و  به  سفررفت‌،  درطی  روز  هروقت  بخواهد  شرعاً  مجاز  است  که  افطار کند.

از  جابر  بن  عبدالله  روایت  است‌که  پیامبر صلی الله علیه و سلم    در  سال  فتح  مکه  بقصد  مکه  از  مدینه  بیرون  شد  وتا  اینکه  به  چشمه  آب  “‌عمیم‌“‌  (‌دریک  میلی  عسفان‌)  رسید،  روزه  بود  و  مردم  نیزبا  وی  روزه  بودند.  به  وی  عرض‌کردندکه  روزه  مردم  را،‌به  مشقت  انداخته  و  مردم  به  تو  چشم  دوخته‌اند.  بعد  ازعصربود،‌که  پیمانه‌ای  آب  خواستند  و  از  آن  نوشیدند  و  مردم  به  وی  می‌نگریستند،  پس  گروهی  نیز  افطارکردند  وگروهی  همچنان  روزه  بودند.  به  ایشان  عرض‌کردند  که‌گروهی  همچنان  روزه  هستند،  او  فرمود:  آنان  نافرمانی  کرده  وگناهکارند‌“‌.  (‌چون  پیامبر  حکم  کرده  بود  که  از  این  رخصت  استفاده‌کنند  وآنان  با  آن  رخصت  مخالفت‌کردند)  بروایت  مسلم  و  نسائی  و  ترمذی‌که  او  آن  را  “‌صحیح‌“  دانسته  است‌.

اما  وقتی‌که  در  حین  اقامت  بدون  اینکه  قصد  سفر  داشته  باشد،  نیت  روزه‌کند،  سپس  درطی  روز  به  سفررود،  بنا  برای  جمهور  علما  شرعاً  مجازنیست  روزه‌اش  را  بخورد.  ولی  امام  احمد  و  اسحاق  او  را  مجاز  می‌دانندکه  افطارکند.  چون  ترمذی  از  محمد  بن‌کعب  روایت‌کرده  وآن  را  “حسن‌“ دانسته  است‌که  اوگفت‌:  ‌“‌در  ماه  رمضان  به  نزد  انس  بن  مالک  رفتم‌که  اوعزم  سفرداشت  و  شترش  را  برایش  آماده‌کرده  بودند  و  او  لباس  سفر  را  پوشیده  بود،  او  طعام  و  غذائی  خواست  وآن  را  خورد.  من  به  وی  گفتم‌:  این  عمل  شما  پیروی  ازسنت  رسول  خدا  است‌؟  او  جواب  داد:  آری‌،  سنت  است‌.  سپس  سوار  شد“‌‌.

به هر حال اگر بیمار و مسافر با گرفتن روزه دچار مشقت نشوند، روزه گرفتن بهتر است و اگر دچارمشقت شوند بهتر آن است که روزه نگیرند.حال چه با هواپیما باشد یا سواره یا پیاده،مهم آنست که او مسافر است.والله اعلم

 

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین