نماز یکی از بزرگترین جایگاههایی است که بنده در جلوی پروردگارش میایستد، پس خوب انجام دادن و کامل کردنش واجب است، و داشتن حضور قلب ضروری و لازم است.
و بزرگترین ارکان نماز، قیام و رکوع و سجده هستند.
قیام در نماز به خاطر قرائت قرآن و مناجات با الله بخشنده و مهربان فضیلت زیادی دارد. رکوع و سجده از با فضیلتترین افعال و شکل و شمایل نماز هستند؛ زیرا نهایت خضوع برای پروردگار در آن وجود دارد.
زیادی رکوع و سجده و طولانی بودن قیام برابر هستند.
در قیام با فضیلتترین اذکار که قرآن است، قرائت میشود و در رکوع و سجده بهترین اعمال و شکل و شمایل که نهایت و کمال خضوع برای الله است، صورت میگیرد.
و پیامبر صلی الله علیه وسلم بهترین نماز را میخواند، گاهی برخی سنتها را اجرا میکرد و گاهی سنتهای دیگری را اجرا میکرد و گاهی بین آنها جمع میکرد.
- الله بلندمرتبه میفرماید: ﴿حَٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَٱلصَّلَوٰهِ ٱلۡوُسۡطَىٰ وَقُومُواْ لِلَّهِ قَٰنِتِینَ٢٣٨﴾ [البقره: ۲۳۸]. «[ای مسمانان،] بر [انجام] همه نمازها و [به خصوص] نماز عصر کوشا باشید و با فروتنی و فرمانبرداری برای الله به پا خیزید».
- عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَرضی الله عنه قَالَ: صَلَّى رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم یَوْمًا ثُمَّ انْصَرَفَ فَقَالَ: «یَا فُلَانُ، أَلَا تُحْسِنُ صَلَاتَکَ؟ أَلَا یَنْظُرُ الْمُصَلِّی إِذَا صَلَّى کَیْفَ یُصَلِّی؟ فَإِنَّمَا یُصَلِّی لِنَفْسِهِ، إِنِّی وَاللهِ لَأُبْصِرُ مِنْ وَرَائِی کَمَا أُبْصِرُ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ».[۱]
ابوهریره رضی الله عنه میگوید: روزی رسول الله صلی الله علیه وسلم برای ما امامت نمود، سپس چهرهاش را به سوی ما برگرداند و فرمود: «ای فلانی، آیا نمازت را خوب ادا نمیکنی؟ آیا نمازگزار هنگام نماز خواندن نباید دقت کند که چگونه نماز میخواند؟ او باید بداند که برای خودش نماز میخواند. سوگند به الله، من همانگونه که جلویم را میبینم، پشت سرم را نیز میبینم».
- عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم دَخَلَ المَسْجِدَ، فَدَخَلَ رَجُلٌ، فَصَلَّى، ثُمَّ جَاءَ، فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم فَرَدَّ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم عَلَیْهِ السَّلاَمَ، فَقَالَ: «ارْجِعْ فَصَلِّ فَإِنَّکَ لَمْ تُصَلِّ»، فَصَلَّى، ثُمَّ جَاءَ، فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم فَقَالَ: «ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّکَ لَمْ تُصَلِّ» ثَلاَثًا، فَقَالَ: وَالَّذِی بَعَثَکَ بِالحَقِّ، فَمَا أُحْسِنُ غَیْرَهُ، فَعَلِّمْنِی، قَالَ: «إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلاَهِ، فَکَبِّرْ، ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَیَسَّرَ مَعَکَ مِنَ القُرْآنِ، ثُمَّ ارْکَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاکِعًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْتَدِلَ قَائِمًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا، ثُمَّ افْعَلْ ذَلِکَ فِی صَلاَتِکَ کُلِّهَا».[۲]
ابوهریره رضی الله عنه میگوید: پیامبر صلی الله علیه وسلم وارد مسجد شد، بعد از او، شخص دیگری وارد شد و نماز خواند. سپس آمد و بر پیامبر صلی الله علیه وسلم سلام کرد. پیامبر صلی الله علیه وسلم جواب سلامش را داد و فرمود: «برگرد و نماز بخوان؛ زیرا تو نماز نخواندی». آن شخص نماز خواند و سپس آمد و بر پیامبر صلی الله علیه وسلم سلام عرض کرد. باز پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «برگرد و نماز بخوان؛ زیرا تو نماز نخواندی». شخص سه مرتبه به همین صورت نماز خواند. آنگاه گفت: سوگند به ذاتی که تو را به حق فرستاده است، من بهتر از این نمیدانم؛ مرا آموزش ده. پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «هرگاه میخواهی نماز بخوانی، نخست «الله اکبر» بگو. سپس آنچه را که از قرآن برایت میسر است، بخوان. بعد از آن با آرامشِ کامل، رکوع کن. پس از اینکه سرت را از رکوع برداشتی، راست بایست و اندکی مکث کن. آنگاه با آرامش کامل، سجده کن. پس از اینکه سرت را از سجده برداشتی، با اطمینان بنشین و همین شیوه را در تمام نمازهایت، رعایت کن».
- عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ رضی الله عنه قَالَ: خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم فَقَالَ: «مَا لِی أَرَاکُمْ رَافِعِی أَیْدِیکُمْ کَأَنَّهَا أَذْنَابُ خَیْلٍ شُمْسٍ؟ اسْکُنُوا فِی الصَّلَاهِ».[۳]
جابر بن سمره رضی الله عنه میگوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم نزد ما تشریف آورد و فرمود: «چرا دستهایتان مانند دم اسبهای توسن و سرکش حرکت میکند؟ در نماز سکون و آرامش داشته باشید».
[۱]– مسلم حدیث شماره ۴۲۳
[۲]– متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۷۹۳ و مسلم حدیث شماره ۳۹۷ با لفظ بخاری
[۳]– مسلم حدیث شماره ۴۳۰