آیا کسی که نمازهای فوت شده دارد نمیتواند نماز سنت تروایح بخواند؟چون امام جماعت مسجد ما اینطور گفت که من فکر نکنم این قول صحیح باشد. آیا حدیثی وارد شده که چنین شخصی که نماز فوت شده دارد نباید نماز سنت بخواند؟
الحمدلله
کسی که نماز فوت شده دارد، دیگر قضاء کردن آن نمازها نه جبران کننده هستند و نه اصلا نیازی به اینکار است، زیرا بجز در دو حالت قضای نماز در شریعت وارد نشده است:
کسی که در خواب بماند و هنگام بیدار شدن متوجه شود که وقت نماز پایان یافته است.
کسی که به دلیل مشغله ی فکری بکلی فراموش کرده که وقت نماز شده و هنگامی که بیاد می آورد می بیند که وقت نماز پایان یافته است.
فقط و فقط در این دو حالت جایز است نمازش را در غیر وقت خود بخواند و قضاء کند،
در غیر از این دو مورد در شریعت وارد نشده که یک مسلمان می تواند نمازش را قضاء کند، زیرا پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده است:
«من نسی صلاه أو نام عنها فکفارتها أن یصلیها إذا ذکرها».
(صحیح مسلم : ۶۸۴- ۳۱۵/۴۷۷/۱)
یعنی: «هر کس نمازی را فراموش کند، یا به خواب برود و نمازش را نخواند، کفاره آن این است که هرگاه به یادش آمد آن را بخواند».
پس غیر از این دو مورد، قضای نماز فرض وجود ندارد
و اصلا اگر کسی در غیر این دو مورد؛ نمازش را عمدا در وقت دیگری بخوانند مانند آنست که نمازش را عمدا ترک کرده باشد و مشمول حکم تارک نماز می شود، مگر آنکه توبه کند و دیگر هرگز نمازش را عمدا به خارج از وقت مقرر منتقل نکند.
امام ابن حزم رحمه الله در «المحلی» (۲۳۵/۲) میگوید:
«همانا خداوند متعال برای هر نماز فرضی وقت معینی را قرار داده که آغاز و پایانش مشخص است، بطوریکه در زمان مشخصی وقت آن فرا میرسد،
و نیز در وقت معینی وقت آن به پایان میرسد، بنابراین کسی که نمازش را بعد از خارج شدن وقتش میخواند، مثل کسی که نماز را قبل از دخول وقتش خوانده باشد،
چون هر دوی آنها در غیر وقت خودشان نماز خواندهاند.همچنین حکم کردن به قضای نماز باید از جانب خدا بیان شده باشد،
زیرا حکم کردن به چیزی یک نوع قانونگذاری به حساب میآید، و این کار مختص خدا است که آن را توسط پیامبرش ابلاغ کرده است و اگر بر کسی که نماز را عمداً تا خروج وقت آن ترک کند قضایی واجب میبود،
خداوند متعال و رسول او صلی الله علیه وسلم ازذکر آن غفلت نمیکردند و آن را هم فراموش نکردهاند وبا ترک بیان آن عمداً ما را در سختی قرار نمیدادند:
{وَمَاْ کَاْنَ رَبُّکَ نَسِیّاً} (مریم : ۶۴).
«و پروردگار تو فراموشکار نبوده است».
و هر قانونگذاری و حکمی که منشأ آن قرآن و سنت نباشد، باطل است».
بنابراین قضای نمازهای گذشته معنایی ندارد! و اصلا چنین چیزی در شریعت وارد نشده که یک مسلمان می تواند نمازش را نخواند و در عوض آنها را قضاء کند!
چرا که اگر عمدا نمازش را در وقت مقرر نخواند، او مانند تارک نماز است که بعضی از علما تارک نماز را کافر می دانند، حتی اگر یک نمازش را ترک کند.
اما کسی که نمازهای زیادی را ترک کرده است، او باید توبه کند و دیگر هرگز حتی یک نمازش را ترک نکند، و آنرا به وقت دیگری منتقل نکند،
و اما برای جبران نمازهای ترک شده اش چکار کند؟
پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیث صحیحی ما را به پاسخ این سوال رهنمود کرده اند:
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود ::arrow_heading_down:
«إن أول ما یحاسب به العبد یوم القیامه من عمله صلاته، فإن صلحت فقد أفلح و أنجح، و إن فسدت فقد خاب و خسر، فإن انتقص من فریضه شیئا قال الرب تبارک و تعالی : أنظروا هل لعبدی من تطوع، فیکمل بها ما انتقص من الفریضه ثم یکون سائر عمله علی ذلک».
ترمذی (۴۱۱).
یعنی: «اولین چیزی که در روز قیامت انسان از آن محاسبه میشود، نماز است، اگر نمازش صحیح باشد، رستگار شده و نجات مییابد و اگر خراب و ناقص باشد، زیانکار و خسارتمند میشود، و اگر در فرائض نقصی باشد خداوند تبارک و تعالی میفرماید:
ببینید آیا بندهام نماز سنت دارد تا با آن کاستیهای نمازهای فرضش کامل شود؛ سپس سایر اعمالش نیز به همین ترتیب مورد محاسبه قرار میگیرد».
در این حدیث، پیامبر صلی الله علیه وسلم برای ما بیان فرموده اند که انجام نمازهای سنت، جبران کننده نمازهای فرض ترک شده هستند، یعنی کسی که نماز فرض ترک شده دارد، برای آنکه بتواند جبران کند، تاجائیکه می تواند نماز سنت بخواند؛
مانند نمازهای سنت راتبه که قبل و بعد از نمازهای فرض خوانده می شوند، و مانند نماز وتر، یا ضحی، یا نماز شب و یا نمازهای تراویح و دیگر نوافل..
پس متوجه خواهیم شد، سخن آن دسته از مسلمانان که ابراز می دارند: (کسی که نمازهای فوت شده دارد، نمی تواند نماز سنت تروایح بخواند) سخن نادرستی و حتی مخالف با این حدیث صحیح پیامبر صلی الله علیه وسلم بود که ذکر نمودیم!
و این نشانه جهل آن شخص است که بجای آنکه مردم را به همان چیزی رهنمود کند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم بیان فرمودند، مردم را از انجام این سنت بزرگ (تراویح) محروم می سازد که پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد آن فرمودند:
«مَنْ قَامَ مَعَ الْإِمَامِ حَتَّی یَنْصَرِفَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ قِیَامَ لَیْلَهٍ».
صحیح النسائی (۱۶۰۴).
یعنی: هرکس همراه امام نماز (تراویح) بخواند تا آنکه تمام می شود، خداوند متعال اجر نماز شب را برای وی می نویسد.
پس این سخن ممنوع بودن خواندن تراویح برای کسی که نماز فرض فوت شده دارد یک سخن بی دلیل و باطل است، و ما هیچ سخنی را بدون دلیل از کتاب و سنت نمی پذیریم،
و آنچه که در سنت صحیح نبوی وارد شده بر خلاف این سخن است و بلکه عکس آن سخن؛ ما را به خواندن نماز سنت ترغیب کرده تا جبرانی برای نمازهای فوت شده باشد.
والله اعلم