حکم بنای مسجد بر قبرها

    شریعت ساختنِ مسجد بر قبور صالحین را حرام دانسته است.

احادیث متعددی بر تحریم و هشدار در این مورد آمده است؛ از جمله:

  در حدیثی مرفوع ابوهریره رضی الله عنه می  گوید: «قَاتَلَ اللَّهُ الْیَهُودَ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِیَائِهِمْ مَسَاجِدَ»: (الله یهود را نابود کند، زیرا قبور پیامبرانشان را مسجد کردند) [۱].

  رسول صل الله علیه و سلم فرموده اند: «أَلَا وَإِنَّ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ کَانُوا یَتَّخِذُونَ قُبُورَ أَنْبِیَائِهِمْ وَصَالِحِیهِمْ مَسَاجِدَ أَلَا فَلَا تَتَّخِذُوا الْقُبُورَ مَسَاجِدَ إِنِّی أَنْهَاکُمْ عَنْ ذَلِکَ»: (آگاه باشید کسانی قبل از شما قبر پیامبران و صالحان را می پرستیدند آگاه باشید که قبرها را مسجد قرار ندهید من شما را از آن نهی کردم) [۲].

  عایشه رضى الله عنها گفته است: لَمَّا اشْتَکَى النَّبِیُّ صل الله علیه و سلم ذَکَرَتْ بَعْضُ نِسَائِهِ کَنِیسَهً رَأَتْهَا بِأَرْضِ الْحَبَشَهِ , یُقَالُ لَهَا : مَارِیَهُ ، وَکَانَتْ أُمُّ سَلَمَهَ وَأُمُّ حَبِیبَهَ رضى الله عنها أَتَتَا أَرْضَ الْحَبَشَهِ ، فَذَکَرَتَا مِنْ حُسْنِهَا وَتَصَاوِیرَ فِیهَا , فَرَفَعَ رَأْسَهُ صل الله علیه و سلم وَقَالَ: «أُولَئِکَ إذَا مَاتَ منهُمْ الرَّجُلُ الصَّالِحُ بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِداً , ثُمَّ صَوَّرُوا فِیهِ تِلْکَ الصُّورَه أُولَئِکَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ»: (هنگامی که رسول الله صل الله علیه و سلم مریض شد یکی از زنانش درباره ی کلیسایی که در حبشه دیده بود صحبت کرد، نام آن کلیسا ماریه بود، و امّ سلمه و امّ حبیبه رضى الله عنها از کسانی بودند که به سرزمین حبشه رفته بودند، آن دو از زیبایی و تصاویر آن کلیسا صحبت کردند، آنگاه پیامبر صل الله علیه و سلم سرش را بالا آورد و فرمود: آن ها کسانی هستند که اگر شخص صالحی در بینشان فوت می کرد بر روی قبرش مسجد بنا می کردد، سپس در آن مسجد آن تصاویر را رسم می کردند، آن ها بدترین مخلوقین نزد الله متعال هستند) [۳].

  رسول صل الله علیه و سلم در بیماریی که دار فانی را وداع کرد، فرمود: « لَعْنَهُ اللهِ عَلَى الْیَهُودِ وَالنَّصَارَى، اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِیائِهِمْ مَسَاجِدَ»: (الله یهود و نصارى را لعنت کناد! که قبر پیغمبران خود را به مسجد نمودند)[۴] .

از آنجا که این لعن و هشدار، در سکرات موت رسول صل الله علیه و سلم صادر شده است، دلالت دارد که این حکم منسوخ نشده است.

ابن مسعود رضی الله عنه در حدیثی مرفوع روایت کرده است: (مِنْ شِرَارِ النَّاسِ مَنْ تُدْرِکْهُمُ السَّاعَهُ وَهُمْ أَحْیَاءٌ، و مَن یَتَّخدُ القبورَ مساجِدَ): (از شرورترین مردمان آنانند که هنگام برپایی قیامت، زنده اند؛ و کسانی که قبرها را مسجد ساخته اند) [۵].

  همین احادیث بر تحریم ساخت عبادتگاه بر قبرِ صالحین و دیگران، کفایت می کند. بلکه دلالت بر کبیره بودن این گناه دارد. چرا که مرتکب آن مستحق لعنت می شود و از شرورترین انسان های روز قیامت خواهد بود).

 

[۱] . متفق علیه.

[۲] . مسلم.

[۳] . متفق علیه.

[۴] . متفق علیه.

[۵] . احمد، و شیخ آلبانی : با در نظر داشت همه­ ی سندها آن را صحیح دانسته است.