حکم اهدای صدقه به اموات ۲

شوکانی در نیل اوطار می گوید: این احادیث بیانگر آن است که ثواب صدقه دادن فرزند برای پدر و مادر خود، به آنها می رسد. اگر چه وصیت نکرده باشند. زیرا فرزند انسان جزو کسب و حاصل تلاش او است. بنابراین، نیازی به تخصیص آیه: «و ان لیس للانسان الا ما سعی» نیست. و اما ثواب #صدقه غیر فرزند، آنطور که از لحن آیات قرآن فهمیده می شود به کسی نمی رسد.

شیخ البانی می گوید: این سخن شوکانی، حق و حقیقت است و آنطور که از آیات قرآن فهمیده می شود، فقط ثواب #صدقه فرزند، به پدر و مادرش می رسد. چون او حاصل تلاش آنها است نه ثواب صدقه دیگران.(کتاب الجنایز) (با توجه به این رای شوکانی و شیخ البانی، برداشت می شود که صدقه برای صحابه و سایر مومنین بهره ای ندارد.والله اعلم)

– همچنین آثار نیک و #صدقه جاریه‏ای که انسان از خود بر جای گذاشته باشد بعد از مرگ به او می رسد. چنانکه

خداوند می فرماید:

« وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ » یس: ۱۲٫

در این خصوص چند #حدیث بشرح زیر وارد شده است:

اول) ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند، که #رسول_الله صلی الله علیه وسلم  فرمود:

«إِذَا مَاتَ الإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثَهٍ إِلاَّ مِنْ صَدَقَهٍ جَارِیَهٍ أَوْ عِلْمٍ یُنْتَفَعُ بِهِ أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ یَدْعُو لَهُ». مسلم، بخاری.

یعنی: هرگاه انسان بمیرد پرونده عمل اش بسته می شود، بجر از سه جهت:

الف- صدقه جاریه: (صدقه ای که نفع آن مداوم و طولانی باشد و مردم بعد از مردن صاحب صدقه ، از آن بهره مند شوند. مانند: ساختن مدرسه، راه، پل ، بیمارستان و …)

ب-علم و اثری ازخود بر جای گذاشته باشد (که برای مردم نفع داشته باشد، مانند : نوشتن کتاب، ترجمه، تالیف، تعلیم قرآن و علوم دینی و…)

ج-فرزند نیک و صالح که برای والدین خود دعای خیر کند.

دوم) قتاده رضی الله عنه روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه وسلم  فرمود:

«خَیْرُ مَا یُخَلِّفُ الرَّجُلُ مِنْ بَعْدِهِ ثَلاَثٌ وَلَدٌ صَالِحٌ یَدْعُو لَهُ وَصَدَقَهٌ تَجْرِی یَبْلُغُهُ أَجْرُهَا وَعِلْمٌ یُعْمَلُ بِهِ مِنْ بَعْدِهِ». ابن ماجه، طبرانی در «معجم الصغیر».

یعنی: بهترین چیزی که پس از #مرگ برای انسان مفید و کارآمد خواهد بود، عبارت است از : ۱- فرزند صالحی که برای پدر و مادر دعاء کند. ۲- صدقه ای که نفعش مستدام باشد. ۳- علمی که بعد از مردن صاحب علم، دیگران از آن بهره مند شوند.

هیئت علمای سعودی در این زمینه می گویند: ”

اولاً: فتوای صحیح علما این است که انجام عمل #نیک از طرف زنده برای مرده جز در مواردی که شریعت محدوده‌ی آن را بیان نموده جایز نیست: مانند دعا و طلب آمرزش، حج، عمره، صدقه، قربانی و قضای روزه‌ی واجب از طرف میت.

💠ثانیاً: خواندن #قرآن به نیت ایصال ثواب به مرده #جایز نیست، چون از  رسول الله صَلَّی اللَّه عَلَیْهِ وَآله وَسَلَّمَ در این زمینه حدیثی وارد نشده است. سابقاً گفتم که انجام هیچ عمل نیکی از طرف زنده برای مرده جز در مواردی که شریعت آن را استثنا نموده #جایز نیست و خواندن قرآن برای میت از آن موراد نمی‌باشد.” (فتاوای انجمن دایمی بحوث علمی و افتا (۹/۴۷-۴۹).

والله اعلم