حقوق اهل سنت (۳)

شیخ الاسلام ابن تیمیه می‌گوید: «اهل بیت پیامبر  صلی الله علیه و سلم حقوقی دارند که رعایت ‌کردن آن واجب است، خداوند در خمس‌ و مالی که از کافران به دست می‌آید برایشان حقّی قرار داده است، و فرمان داده که وقتی بر پیامبر صلی الله علیه و سلم درود فرستاده می‌شود بر آنان نیز درود فرستاده شود»^[۱].^[۲].

– و از جمله حقوق اهل بیت این است که یقین قطعی داشته باشیم که نسب پیامبر  صلی الله علیه و سلم و نسل او شریف‌ترین نسب عرب‌هاست، چون که پیامبر  صلی الله علیه و سلم می‌گوید: «إنَّ الله اصطفى بنی إسماعیل، واصطفى من بنی إسماعیل کنانه، واصطفى من کنانه قریشًا، واصطفى من قریش بنی هاشم، واصطفانی من بنی هاشم». «خداوند فرزندان اسماعیل را برگزید، و از میان فرزندان اسماعیل کنانه را برگزید، و از کنانه قریش را برگزید، و از قریش بنی‌هاشم را برگزید و از بنی‌هاشم مرا برگزید».

و یکی دیگر از حقوق اهل بیت این است که: زکات و صدقه برای آنان حرام است، چونآن‌هانجیب‌اند و از چرک‌ها و آلودگی‌ها باید پاک قرار داده شوند، و پیامبر  صلی الله علیه و سلم فرموده است: «إِنَّ هَذِهِ الصَّدَقَاتِ إِنَّمَا هِىَ أَوْسَاخُ النَّاسِ وَإِنَّهَا لاَ تَحِلُّ لِمُحَمَّدٍ وَلاَ لآلِ مُحَمَّدٍ»^[۳].

«این اموال زکات چرک‌های مردم هستند، و برای محمد و آل محمد حلال نیستند».

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می‌گوید: برای آن که کاملاَ پاک گردانده شوند و متهم قرار نگیرند صدقه و زکات را بر خود و اهل بیتش حرام نموده است، چنان که از او کسی ارث نمی‌برد و ورثۀ او درهم و دیناری از او به ارث نمی‌برند»^[۴].

آنچه ذکر شد مهم‌ترین حقوقی است که خدا و پیامبرش  صلی الله علیه و سلم برای اهل بیت پیامبر واجب قرار داده و مقرر نموده‌اند، و ما فقط به ارائه موارد مهم و معروف بسنده نمودیم تا بحث طولانی نشود، پس هر مسلمانی باید این حقوق را رعایت کند وآن‌هارا بشناسد، و در خصوص آن از آنچه پیامبر  صلی الله علیه و سلم در مورد آن امر نموده پیروی کند، به اضافه اینکه آنانرا باید دوست و گرامی بدارد. اما کسانی از اهل بیت سزاوارترین حقوق هستند که دو شرط در آن‌ها متحقق شوند.

نخست اینکه: مسلمان باشند، بنابراین کافر مستحق این حقوق نمی‌باشد گرچه از خویشاوندان پیامبر  صلی الله علیه و سلم باشد، چون معیار و مقیاس در دین اسلام تقوی و پرهیزگاری است. نه نسب، پیامبر  صلی الله علیه و سلم به شدت از تکیه‌نمودن بر نسب بر حذر داشته و فرموده است: «یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ اشْتَرُوا أَنْفُسَکُمْ مِنَ اللَّهِ لاَ أُغْنِى عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا یَا بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لاَ أُغْنِى عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا یَا عَبَّاسَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لاَ أُغْنِى عَنْکَ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا یَا صَفِیَّهُ عَمَّهَ رَسُولِ اللَّهِ لاَ أُغْنِى عَنْکِ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا یَا فَاطِمَهُ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ سَلِینِى بِمَا شِئْتِ لاَ أُغْنِى عَنْکِ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا»^[۵]. «ای گروه قریش! خودتان را از عذاب خدا برهانید، من در برابر خدا کاری برای شما نمی‌توانم بکنم، ای عباس بن عبدالمطلب: در برابر خدا برای تو کاری نمی‌توانم بکنم، ای صفیه! عمّه پیامبر در برابر خدا برای تو کاری نمی‌توانم بکنم، ای فاطمه دختر محمد! هر چه از مالم که می‌خواهی از من بخواه، اما در برابر خدا برای تو نمی‌توانم کاری بکنم»^[۶]..

و آنچه علیه ابولهب به سبب کفر و سرکشی‌اش نازل شده است مشخص است.

دوّم: ثابت بودن نسبت، پس به ناحق انتساب به اهل بیت جایز نیست، و برای کسی که خودش را به کسی دیگر غیر از پدرش نسبت دهد و یا خود را به قومی نسبت دهد که ازآن‌هانیست و عید سختی آمده است، در حدیث صحیح^[۷] از ابوذر رضی الله عنه روایت شده است که گفت: از رسول الله  صلی الله علیه و سلم شنیدم که می‌گفت: «لَیْسَ مِنْ رَجُلٍ ادَّعَى لِغَیْرِ أَبِیهِ وَهْوَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ کَفَرَ، وَمَنِ ادَّعَى قَوْمًا لَیْسَ لَهُ فِیهِمْ فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ». «هرکس در حالی که می‌داند خودش را به کسی دیگرغیر از پدرش نسبت دهد به خدا کفر ورزیده است، و هر کسی ادعا کند که از قومی است که از آن‌ها نیت خودش را برای آتش جهنم آماده کند».

پس کسی که به اهل بیت منتسب است باید بیش از همۀ مردم متقی و پرهیزگار باشد، و بیش از همه از راه و روش و سنت و گفتار و کردار پیامبر صلی الله علیه و سلم اطاعت کند^[۸].

پس حقوق اهل بیت که اهل سنت بدان معتقدند برخی عبارتند از:

– حق دوست‌داشتن.

– حق دفاع‌کردن از آن‌ها.

– پاک قراردادن دامن آن‌ها از آنچه به دروغ به آن‌ها نسبت داده می‌شود.

– درودفرستادن بر آن‌ها.

– حق خمس.

– باور قطعی‌داشتن که نسب پیامبر  صلی الله علیه و سلم و نسل او بهترین و شریف‌ترین نسب است.

– حرام قرار‌دادن زکات و صدقه برای آن‌ها.

 

 

[۱]– مجموع الفتاوی: ۳/۴۰۷٫

[۲]– شیعه بعد از غیبت امام دوازدهم در مورد خمس به شدت دچار اضطراب و حیرت گردیدند، زیرا این مشکل پیش آمد که اینک بعد از غیبت امام خمس را به چه کسی باید داد و آن را چکار کنند؟

     شیخ مفید این اضطراب را بیان می‌کند و می‌گوید: «گروهی از اصحاب ما در اینمورد -یعنی خمس- بعد از غیبت اختلاف کردند، و هر گروهی سخنی گفته‌اند: بعضی می‌گویند به علت غیبت امام و روایاتی که هست خمس ساقط است و دادن آن واجب نیست. و بعضی گفتند: خمس را باید در زمین دفن = =کرد زیرا در حدیثی روایت شده است که: «وقتی امام زمان ظهور کند زمین خزانه‌های درون خود را بیرون می‌آورد، و او÷ وقتی بیاید خداوند خزانه‌ها را به او نشان خواهد داد و او آن را از هر جایی بر می‌دارد.

      و بعضی بر این باورند که خمس بعد از غیبت امام باید به فقرای شیعه داده شود.

     و بعضی می‌گویند خمس را باید برای صاحب زمان جدا کرد و اگر ترسید که قبل از ظهور امام مرگ به سراغ او بیاید به فرد مورد اعتمادی سفارش کند که اگر تا وقت ظهور امام زنده بود آن را به امام زمان بدهد، و او اگر زمان امام را در نیافت بر فرد متدین و مورد اعتمادی مانند خود توصیه کند».

      سپس بعد از این شیخ مفید می‌گوید: به علت عدم وجود کلمات صریح در این مورد، اصحاب ما در آن اختلاف کرده‌اند…». [الـمقنعه شیخ مفید ص ۴۶].

      از میان همه اقوال و نظریه‌هایی که شیخ مفید ارائه داده است تنها قولی که اخبار روایت شده از ائمه آن را تأیید می‌کند قول اوّل است که می‌گوید خمس ساقط است و پرداختن آن واجب نیست.

[۳]– مسلم ح: ۱۰۷۲٫

[۴]– مجموع الفتاوی: ۱۹/۳۰٫

[۵]– بخاری ح: ۲۶۰۲، مسلم ح: ۲۰۶٫

[۶]– و فرمود: ای مردم پروردگار شما یکی است، و پدرتان یکی است، آگاه باشید که هیچ عربی بر عجمی برتری ندارد و هیچ عجمی بر عربی برتری ندارد، و هیچ سرخی بر سیاهی و هیچ سیاهی بر هیچ سرخی برتری ندارد، مگر به تقوا». احمد ۵/۴۱۱٫ وشعیب ارناؤوط سند آن را صحیح دانسته است.

[۷]– بخاری: ۳۳۱۷، مسلم: ۶۱٫

[۸]– و آن وقت، او دارای دو فضیلت خواهد بود، فضیلت ایمان و پرهیزگاری، و فضیلت منتسب ‌بودن به بیت پیامبر  صلی الله علیه و سلم . مترجم.