پیامبر اسلام صلى الله علیه و سلم حق حضانت کودک (پسر یا دختر) را برای مادر معین نموده است، البته تا زمانی که ازدواج نکرده باشد. امام شافعی مدت حضانت فرزند ذکور را تا هفت سالگی محدود ساخته است ولی بعضی از فقها عقیده دارند که نباید سن خاصی را برای اتمام حضانت معین نمود، بلکه در این مورد باید توانایی استقلال فرزند برای انجام کارهای شخصی خود را ملاک قرار داد، و زمانیکه به این درجه از استقلال برسد، حضانت وی به پدرش منتقل می شود. بعضی دیگر از علما می گویند که باید تا زمان بلوغ فرزند ذکور صبر کرد و آنگاه به پدرش سپرده شود. در مورد فرزند دختر علما عقیده دارند که تا زمان بلوغ نزد مادر می ماند و سپس به پدر سپرده می شود، به استثنای حنابله که عقیده دارند باید به دلیل حساسیت موضوع در سن هفت سالگی به پدر سپرده شود.
حکم حضانت فرزند، چنانچه به سن تمییز رسیده باشد: فقها در این مورد اختلاف نظر دارند. در مذهب شافعی به فرزند حق انتخاب بین والدین داده می شود و در این باره حنابله و مالکی ها عقیده ی متفاوتی دارند و حنابله شرط دادن حق انتخاب به فرزند را شایستگی هردو نفر ولدین برای به عهده گرفتن حضانت فرزند می دانند و اینکه فرزند نیز سبک عقل نباشد، دراینصورت به مادر و یا به فردی که دارای شایستگی حضانت کودک است سپرده می شود. اما درصورتیکه مادر دارای صلاحیت حضانت فرزند را نداشته باشد، به علت سستی در مسائل دینی و یا ابتلا به بیماری و مانند آن، در این مرحله و پس از ناتوانی مادر کودک می بییند که چه کسان دیگری، براساس درجه خویشاوندی با کودک و برای حفظ حق او برای داشتن تربیت مناسب، استحقاق نگاهداری از کودک را دارند.
– مزد حضانت و نگهداری از کودک: تاوقتیکه زنی که حضانت را به عهده دارد مستحق گرفتن نفقه ی دوران عده اش باشد، مزدی برای حضانت دریافت نمی نماید، اما وقتی که دوران عده ی زن مطلقه به پایان رسید و دیگر نفقه از پدر کودک درخواست ننمود، آنگاه استحقاق آن را دارد که برای حضانت از کودک مزد دریافت نماید، برای آنکه کاری را بر عهده گرفته است که مخارج آن بر عهده ی پدر یا سرپرست کودک می باشد؛ تا اینجا درباره ی مزد متعلق به مادر کودک بحث شد، اما چنانچه فرد نگاهدارنده ی کودک زن دیگری به جز مادر کودک باشد، باید به او در برابر خدمات و کارهایی که برای کودک انجام می دهد مزد پرداخت شود ولی درصورتی که بطور داوطلبانه به انجام این خدمات بپردازد، رضایت وی آشکار شده و حق و پاداش وی در حضانت از کودک ساقط می شود.
شروط حضانت: شروط لازم برای زنی که حضانت کودک را برعهده می گیرد، به قرار زیر می باشد: بلوغ، عقل، توانایی تربیت فرزندان، امانت داری، خوش رفتاری و مسلمان بودن.
ترجمه: مسعود