حشر

نصوص بر جمع گردیدن بندگان بعد از زنده شدنشان به سوی سرزمین محشر به حالت کاملاً پابرهنه، عریان و ختنه نشده دلالت دارد. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَحَشَرۡنَٰهُمۡ فَلَمۡ نُغَادِرۡ مِنۡهُمۡ أَحَدٗا ۴٧﴾ [الکهف: ۴۷]. «و آنان را برانگیزیم و کسی از آنان را ترک نکردیم» و می‌فرماید: ﴿یَوۡمَ تُبَدَّلُ ٱلۡأَرۡضُ غَیۡرَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱلسَّمَٰوَٰتُۖ وَبَرَزُواْ لِلَّهِ ٱلۡوَٰحِدِ ٱلۡقَهَّارِ ۴٨﴾ [إبراهیم: ۴۸]. «روزی که زمین به غیر زمین و آسمان‌ها به غیر آن‌ها تبدیل شوند و در برابر خداوند یگانه قهار نمایان شوند».

از عائشه رضی الله عنها روایت است که از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که می‌فرمود: «یُحْشَرُ النَّاسُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ حُفَاهً عُرَاهً غُرْلًا قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ النِّسَاءُ وَالرِّجَالُ جَمِیعًا یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَا عَائِشَهُ الْأَمْرُ أَشَدُّ مِنْ أَنْ یَنْظُرَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ»^[۱] «پا برهنه، عریان و بدون ختنه، حشر خواهید شد. عایشه  رضی الله عنها می‌گوید: گفتم: «ای رسول خدا! مردان و زنان، با هم حشر میشوند و به یگدیگر، نگاه می‌کنند؟! فرمود: مسئله دشوارتر از آن است که کسی در این فکر باشد (به دیگری نگاه کند)». و این حشر تمام مخلوقات را در برمی گیرد. نصوص بر حشر دیگری هم بی‌شک آنجا در بهشت و جهنم دلالت دارد. مؤمنان دسته دسته در حالیکه آن‌ها ایستاده‌اند به سوی بهشت حشر می‌شوند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِینَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا ٨۵﴾ [مریم: ۸۵]. «روزی که متقین را دسته دسته به سوی رحمن محشور می‌کنیم». طبری از علی رضی الله عنه در تفسیر این قول الله تعالی می‌فرماید: (أما والله ما یحشر الوفد على أرجلهم، ولا یساقون سوقا ولکنهم یؤتون بنوق لم یر الخلائق مثلها، علیها رحال الذهب، وأزمتها الزبرجد فیرکبون علیها حتى یضربوا أبواب الجنه)^[۲] «به خدا قسم دسته دسته بر پاها و ساقهایشان محشور نمی‌شوند بلکه آن‌ها به وسیله شترانی می‌آیند که هیچ کس مثل آن‌ها را ندیده است بر آن زینی از طلا است و دهنه آن از زبرجد است بر آن سوار می‌شوند تا اینکه درهای بهشت را می‌زنند». اما کافران به سوی آتش بر صورت‌هایشان با حالت کور و کر و لال حشر می‌شوند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿ٱلَّذِینَ یُحۡشَرُونَ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ إِلَىٰ جَهَنَّمَ أُوْلَٰٓئِکَ شَرّٞ مَّکَانٗا وَأَضَلُّ سَبِیلٗا ٣۴﴾ [الفرقان: ۳۴]. «کسانی که بر صورت‌هایشان به سوی جهنم رانده می‌شوند آنان بدترین جا و بدترین و گم‌ترین راه را دارند» و می‌فرماید: ﴿وَمَن یَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن یُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُمۡ أَوۡلِیَآءَ مِن دُونِهِۦۖ وَنَحۡشُرُهُمۡ یَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَهِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡیٗا وَبُکۡمٗا وَصُمّٗاۖ﴾ [الإسراء: ۹۷]. «و روز قیامت بر صورت‌هایشان در حالیکه کور و کر و لالند رانده می‌شوند».

 

[۱] متفق علیه : صحیح البخاری برقم (۶۵۲۷)، وصحیح مسلم برقم (۲۸۵۹).

[۲] تفسیر الطبری (۸ / ۳۸۰).