وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
اگر انسان در زمان کودکی حج کند، آیا لازمست دوباره حج کند؟ یا بجای حج فرض کفایت می کند؟
الحمدلله،
حج و عمره کودک ممیز و غیر ممیز بر طبق رأی جمهور علماء صحیح است، حتی بر آن اجماع نیز نقل شده است، زیرا از ابن عباس رضی الله عنه روایت شده که : «النَّبِیِّ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لَقِیَ رَکْبًا بِالرَّوْحَاءِ، فَقَالَ: «مَنِ الْقَوْمُ؟» قَالُوا: الْمُسْلِمُونَ، فَقَالُوا: مَنْ أَنْتَ؟ قَالَ: «رَسُولُ اللهِ»، فَرَفَعَتْ إِلَیْهِ امْرَأَهٌ صَبِیًّا، فَقَالَتْ: أَلِهَذَا حَجٌّ؟ قَالَ: «نَعَمْ، وَلَکِ أَجْرٌ»» مسلم (۱۳۳۶).
یعنی : پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم در روحاء با کاروانی بر خورد کرد، فرمود: شما کیستید؟ گفتند : مسلمانان، و آنها نیز گفتند : شما کیستیید؟ فرمود: « رسول خدا»، آنگاه زنی بچه ای را بلند کرد (و به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نشان داد) گفت : آیا این بچه می تواند حج کند؟ فرمود : «آری، و برای تو نیز اجر است».
حج کودک هرچند صحیح است اما جای حج فرض را برای وی در زمان مکلف شدن نمی گیرد، بلکه بعد از رسیدن به تکلیف اگر استطاعت رفتن را داشت می بایست به حج برود تا بریء الذمه شود. و این رای جمهور اهل علم در هر چهار مذهب است و حتی اجماع نیز نقل شده است.
امام نووی در “شرح مسلم” می گوید : «این حدیث، حجت و دلیل شافعی و مالک و احمد و جمهور علماء بر اینست که حج کودک منعقد شده و صحیح می باشد و بخاطر آن ثواب کسب می کند، هرچند جای حج فرض را نمی گیرد، بلکه بعنوان تطوع حساب است، و این حدیث بصراحت این را بیان می کند..
قاضی (عیاض) گفته : اجماع شده بر اینکه این حج (در زمان کدکی) اگر به سن بلوغ برسد جای حج فرض را نمی گیرد، و تنها فرقه شاذی با این مخالفت کردند و مدعی هستند بجای فرض هم کافیست، ولی علماء به سخن آنها توجهی نکردند..
و آنجا که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : «و برای تو نیز پاداش است» معنایش آنست که به سبب حمل بچه و ممانعت کردن وی از محظورات احرام و انجام اعمالی که بر دوش مُحرم است، اجر می گیرد».
و اما دلیل نا کافی بودن حج در کودکی، حدیث ابن عباس رضی الله عنه است که گفت : رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود : «أَیُّمَا صَبِیٍّ حَجَّ، ثُمَّ بَلَغَ فَعَلَیْهِ حَجَّهً أُخْرَی». یعنی : «هر کودکی حج کند و سپس به سن بلوغ برسد، حج دیگری بر او واجب است». این حدیث را ابن ابی شیبه روایت کرده و حافظ ابن حجر در “التلخیص” (۲/۲۲۰) آنرا صحیح دانسته، و همینطور البانی در صحیح الجامع (۲۷۲۹).
امام ابن قدامه می گوید : ابن منذر گفته : اهل علم – بجز افراد شاذی که به قولشان توجهی نمی شود – اجماع کردند که اگر کودک حج کند، سپس بالغ شود، بر او حج فرض لازمست، البته بشرطی که استطاعتش را پیدا کند». “المغنی” (۵/۴۴).
و در فتوای هیئت دائمی افتاء چنین آمده : «عمره و حج انسان نابالغ برای وی بعنوان مستحب محسوب می شود، و بجای حج فرض و عمره او کفایت نمی کند». “فتاوی اللجنه” (۱۱/۲۴) .