حجه الوداع

• در ذی القعده‌ی سال ۱۰ هجری بین مردم ندا داده شد که پیامبرج امسال قصد حج دارند.
• مردم بسیاری به مدینه آمدند و همگی می‌خواستند به پیامبر ج اقتدا کنند. جابرس می‌گوید: کسی باقی نماند که توانایی داشته باشد و نیامده باشد.
• این حج به حجه الوداع نامگذاری شد زیرا پیامبر ج در آن با مردم خدا حافظی کردند و بعد از آن دیگر حج نرفتند.
• در این حج مبارک بیش از ۱۰۰ هزار نفر پیامبر ج را همراهی می‌کردند و رسول الله ص با همه زنانشان رضی الله عنهن که ۹ زن بودند خارج شدند.
• رسول الله ص به میقات ذی الحُلَیْفَه رفت. و غسل احرام نمودند، سپس عایشهل ایشان را خوشبو کردند و عطر بر بدنشان مالیدند، سپس احرامشان را پوشیدند. پدر و مادرم فدای ایشان باد.
• در میقات ذی الحلیفه اسماء بنت عُمَیس همسر ابوبکر صدیقل فرزندش محمد را به دنیا آورد، و رسول الله ص به او دستور دادند که غسل کند و شرمگاهش را با پارچه‌ای سخت ببندد و احرام بپوشد.
• سپس پیامبر ج لبیک گفتند و مردم نیز با ایشان لبیک گفتند. جبریل نزد رسول الله ص آمد، و به ایشان دستور داد که به یارانشان بگویند که با صدای بلند لبیک بگویند.
• رسول الله ص حج قِران انجام داد، وقتی به منطقه‌ی سَرِف رسیدند عایشهل حائض شد. رسول الله ص به او دستور دادند همه‌ی اعمال حج را به جز طواف به جا آورد.
• رسول الله ص روز یکشنبه ۴ ذی القعده سال ۱۰ هجری به مکه رسیدند و قبل از ظهر آن روز وارد مسجد الحرام شدند.
• و از درِ عبد مَناف وارد شدند که درِ بنی شَیْبَه بود، و امروزه به باب السلام معروف است سپس عمره را به جا آورد.
• وقتی رسول الله ص عمره شان را تمام کردند در اَبْطَح در شرق مکه فرود آمدند، و روز ۸ ذی الحجه یعنی روز ترویه رسول الله ص به سوی منی حرکت کردند.
• رسول الله ص در روز پنج شنبه ۸ ذی الحجه نماز ظهر وعصر، و مغرب و عشا و نماز صبح روز ۹ ذی الحجه را در منی خواندند.
• با طلوع خورشید روز جمعه ۹ ذی الحجه، رسول الله ص به سوی عرفه حرکت نمودند، وهمچنان مسیرشان را ادامه دادند تا اینکه به دره‌ای از سرزمین عُرَنه رسید.
• در سرزمین عُرَنه رسول الله ص خطبه‌ی معروف ومشهور عرفه را خواندند، در حالیکه سوار بر شترشان قَصْواء بودند.
• رسول الله ص در عرفه خطبه‌ی عظیم و جامعی را ایراد نمودند که در آنان پایه‌های اسلام را بیان، و پایه‌های شرک و جاهلیت را نابود کردند.
• وقتی رسول الله ص از خطبه شان در عرفه فارغ گشتند، نماز ظهر و عصر را قصر و جمع نمودند، و بین این دو نماز، نماز دیگری نخواندند.
• آنگاه رسول الله ص بر شترشان قصواء سوار شدند تا اینکه به موقف رسیدند، در آنجا رو به قبله کردند، و همچنان ایستاده به دعا و تضرع مشغول شدند تا اینکه خورشید غروب کرد.
• رسول الله ص به مردم گفتند که برترین دعاها، دعای روز عرفه است. وقتی ایشان در عرفه بودند این فرموده‌ی الله عزوجل بر ایشان نازل شد: ﴿ٱلۡیَوۡمَ أَکۡمَلۡتُ لَکُمۡ دِینَکُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَیۡکُمۡ نِعۡمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِینٗاۚ﴾[المائده: ۳] یعنی: «امروز دینتان را بر شما کامل کردم، و نعمتم را بر شما تمام کردم، و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم».
• وقتی خورشید به طور کامل غروب کرد رسول الله ص از عرفه به سوی مزدلفه حرکت کردند.
• رسول الله ص مغرب و عشاء را قصر خواندند، سپس تا هنگام نماز صبح خوابیدند. آنگاه برای ادای نماز صبح برخاستند و نماز صبح را خواندند. آن روز، روز عید قربان و روز حج اکبر بود.
• در آن روز، رسول الله ص بر شترشان قصواء سوار شدند، و رو به قبله نمودند و به درگاه الله دعا کردند، و الله أکبر و لا إله إلا الله می‌گفتند، و او را به یگانگی یاد می‌کردند، تا اینکه هوا کاملًا روشن شد.
• رسول الله ص صبح روز عید به ابن عباس دستور داد که مقداری سنگریزه برایشان جمع کند. او نیز ۷ سنگریزه را برای ایشان جمع نمود.
• سپس رسول الله ص قبل از طلوع خورشید از مشعر الحرام حرکت کردند؛ بر خلاف مشرکین که تا طلوع خورشید از آنجا بیرون نمی‌رفتند.
• در وقت نمیروز رسول الله ص به جمره‌ی عقبه کبری که رسیدند، در پایین دره ایستادند، و در حالیکه سوار بر شترشان بودند کعبه را سمت چپ و منی را سمت راست و رویشان را به سوی جمره نمودند.
• رسول الله ص از پایین دره ۷ سنگ را پرتاب کردند، و با هر سنگی تکبیر می‌گفتند: و می‌فرمودند: ” مناسک حجتان را از من یاد بگیرید”.
• بعد از آن رسول الله ص به محل ذبح در منی رفتند و با دست مبارکشان ۶۳ شتر را ذبح نمودند، و شتران از هر سو برای ذبح شدن به طرف ایشان می‌آمدند به طوریکه ایشان نمی‌دانستند با کدامیک شروع کنند.
• وقتی رسول الله ص از ذبح شتران فارغ گشتند به مَعْمَر بن عبد الله العَدَویس که آرایشگر بود دستور دادند تا سر مبارکشان را بتراشد.
• انسس می‌گوید: رسول الله ص را دیدم که آرایشگر سرشان را می‌تراشید و یارانشان دور ایشان حلقه زده بودند، هر مویی از رسول الله ص جدا می‌شد یکی از صحابه آن را ب می‌داشت. (روایت مسلم)
• وقتی رسول الله ص از تراشیدن سرشان فارغ گشت پیراهنشان را پوشیدند، و عایشهل ایشان را با عطر خوشبو کرد.
• سپس رسول الله ص قبل از ظهر به سوی کعبه حرکت کردند و در حالیکه بر شترشان سوار بودند طواف اِفاضه را انجام داد تا مردم ایشان را ببینند و ایشان نیز بر مردم مشرف باشند.

طواف افاضه: یکی از ارکان حج است، که شخص پس از برگشت از منی و مزدلفه انجام می‌دهد.

• آنگاه به چاه زمزم آمدند و از آن آب نوشیدند، و در همان روز به منی بازگشت. رسول الله ص برای رمی جمرات (سنگ زدن به ستون‌ها) در سه روز ایام تشریق (روزهای ۱۱، ۱۲ و۱۳ ذی الحجه) بعد از زوال (وقتی که خورشید در وسط آسمان قرار می‌گیرد) می‌آمد.
• رسول الله ص حج مبارکشان را با طواف وداع به اتمام رساندند، و به مردم گفتند: “هیچ کس باز نگردد مگر اینکه آخرین مناسک حجش طواف کعبه باشد”. (متفق علیه)
• سپس رسول الله ص به مدینه بازگشتند، و مقداری آب زمزم نیز با خودشان آورده بودند. این مختصری از حج پیامبر ج بود که به حجه الوداع معروف شد.