جولانگاه تصفیه

تصقیه، تمام علوم و افکار اسلامی را در بر می گیرد. چنانکه از هرچه با منهج صحیح و درست مخالف باشد، دوری می کنیم. همچنین تصفیه تفکر اسلامی از اموری که در آن وارد شده را در بر می گیرد. مواردی که در افکار مسلمانان معاصر از طریق مطالعه علوم غربی بویژه فلسفه و آموزش و پرورش و هنر نفوذ کرده است. علومی که پتانسیل لازم برای تزریق سموم زیادی به تفکر و اندیشه اسلامی را دارا می باشند».[۱]

اما جولانگاه تصفیه و زمینه های فعالیت آن بسیار است چنانکه تمام علوم را در بر می گیرد که به عنوان مثال به موارد ذیل اشاره می کنیم؛

۱- تصفیه عقیده:

تصفیه عقیده از طریق دو مصدر وحی (قرآن و سنت) میسر خواهد بود که از هرگونه خرافات و شرک و شبهه ای پاک و منزه بوده و از ورطه تاویل به دور می باشد.

اما زمانی که مسلمانان از منهج و راه و روش اهل حدیث در فهم کتاب و سنت دور شدند، بدون اینکه بفهمند، دچار شرک شده و در گل و لای آن فرو رفتند و به تحریف صفات الهی و تاویل آنها و بیان معانی جز معانی حقیقی و لغوی که شایسته ذات خداوندی است روی آوردند.[۲]

و اینگونه بود که اندک اندک امور اعتقادی که نزد اهل حدیث و سنت از منکرات به حساب می آمد، نزد متاخرین از خلف به جزئی از مسلمات بدیهی تبدیل شد.[۳]

و از این قبیل است توسل به جاه و مقام رسول خدا؛چنانکه احادیثی چون موارد ذیل را به رسول خدا  نسبت می دهند:

۱-«توسلوا بجاهی فان جاهی عند الله عظیم»:[۴] «به جاه و مقام من توسل جویید چرا که جاه و مقام من نزد خداوند بسیار بزرگ است».

شیخ الاسلام ابن تیمیه در«القاعده الجلیله» به این مسأله اشاره کرده و می گوید: «تردیدی نیست که جاه و مقام رسول الله  صلی الله علیه و سلم نزد خداوند متعال بسیار بزرگ است چنانکه خداوند متعال موسی را چنین توصیف می  کند: «وَکَانَ عِندَ اللَّهِ وَجِیهاً» (احزاب:۶۹) «و او در پیشگاه خدا گرانقدر و صاحب منزلت بود». و واضح و آشکار است که پیامبر ما از موسی علیه السلام برتر است و بدون تردید نزد خداوند در جایگاه و مقام بالاتری نسبت به او قرار دارد.

اما این مسأله چیزی و توسل به جاه و مقام او چیز دیگری است. نباید این دو مطلب را با یکدیگر آمیخت  چنانکه برخی چنین رفتاری با مفاهیم دارند. زیرا کسی که به جاه و مقام رسول خدا توسل می جوید با این هدف آن را انجام می دهد که در این صورت امید به اجابت دعای وی بیشتر می  باشد. و این امری است که شناخت آن توسط عقل ممکن نیست. چرا که از امور غیبی می باشد که مجالی برای عقل در فهمیدن و درک آن نمی باشد. بنابراین باید نقل صحیح که حجت با آن اقامه می شود، وجود داشته باشد که البته نقل صحیحی در این مورد وجود ندارد. و احادیثی که در مورد توسل به رسول خدا وارد شده اند، به دو دسته تقسیم می شوند: صحیح و ضعیف؛ اما در احادیث صحیحی که در این مورد وارد شده اند، دلیلی برای کسانی که مدعی جایز بودن توسل به جاه و مقام رسول خدا هستند، وجود ندارد. مانند توسل صحابه رسول خدا برای طلب باران و توسل آن کور به رسول خدا که در حقیقت توسل به دعای رسول الله  صلی الله علیه و سلم بود و نه به جاه و مقام یا ذات او؛ و از آنجا که توسل به دعای رسول خدا پس از وفات ایشان غیر ممکن است، به تبع آن توسل به رسول خدا پس از وفاتش غیر ممکن و ناجایز می باشد. و دلیل آن روایت انس بن مالک است که چون قحطی می آمد، عمر بن خطاب به وسیله ی دعای عباس بن عبدالمطلب از خداوند متعال طلب باران می کرد و می گفت: پروردگارا، ما در گذشته در پیشگاه تو به دعای پیامبرمان متوسل می شدیم و به ما آب می دادی، اکنون (که پیامبر در میان ما نیست و فوت شده است) در پیشگاه تو به دعای عموی پیامبرمان توسل می جوییم، پس بر ما باران بباران. راوی می گوید: به وسیله ی دعای عباس (عموی پیامبر) باران می بارید.[۵]

۲- و این حدیث را به پیامبر خدا نسبت داده اند که: چون آدم علیه السلام دچار اشتباه شد، گفت: پروردگارا، به حق محمد از تو می خواهم که مرا ببخشی. خداوند فرمود: ای آدم، چگونه محمد را می شناسی درحالی که او را نیافریده ام؟ آدم گفت: پروردگارا، زمانی که مرا با دست خود خلق نمودی واز روح (خلق شده نزد) خود در من دمیدی ، سرم را بلند کردم و دیدم که بر پایه  های عرش نوشته شده: لا اله الا الله محمد رسول الله؛ پس دانستم که از میان مخلوقات جز اسم محبوب ترین آفریدگانت را در کنار اسم خود ذکر نمی کنی. پس خداوند فرمود: درست گفتی ای آدم؛ او محبوب ترین مخلوقات نزد من می باشد. مرا به حق او دعا نمودی، پس تو را می بخشم و اگر محمد نبود تو را خلق نمی کردم».[۶]

 و این روایت با این آیه قرآن در تضاد است که می فرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات: ۵۶) «و من جن و انس را نیافریده ام مگر برای اینکه مرا عبادت کنند».

 

 

[۱] – علماء و مفکرون معاصرون علامه محدث محمد ناصر الدین البانی؛ تالیف ابراهیم العلی؛ و براستی اگر افکار اسلامی را با اجتهاد تغییر می دادند، مناسب تر بود والله اعلم.

[۲] – نگا: عقیدتنا قبل الخلاف و بعده فی ضوء الکتاب و السنه؛ به قلم علی حسن عبدالحمید اثری با مشارکت استاد محمد ابراهیم شقره حفظه الله

[۳] – التصفیه و التربیه، شیخ علی حسن حلبی حفظه الله: ۱۳

[۴] – آلبانی رحمه الله می گوید: اصلی برای آن در سنت نبوی نیست. رک: السلسله الضعیفه: ۱/۲۲:۳۰

[۵] – بخاری: ۹۵۴

[۶] – حاکم در مستدرک:۲/۶۱۵؛ ابن عساکر:۲/۳۲۳؛ نگا: السلسله الصحیحه، آلبانی: ۱/۳۷: ۲۵؛ و آلبانی می گوید: این حدیث موضوع است.