جزای فرد متکبر

پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم همگی ما را از تکبر و خودپسندی برحذر داشته و به دوری از آن امر فرموده است تا آنکه از بهشت محروم نگردیم و می فرماید: (لا یدخل الجنه من کان فی قلبه مثقال ذره من کبر) [مسلم و ابوداود و ترمذی] یعنی: ” آنکه در دلش به اندازه ی ذره ای تکبر باشد، به بهشت داخل نمی شود.”

خداوند مردی را بواسطه ی تکبری که داشت در زمین فرو برد. پیامبر صلى الله علیه و سلم در اینمورد می فرماید: (بینما رجل یمشی فی حُلَّه (ثوب) تعجبه نفسه، مُرَجِّل جُمَّتَه (صفف شعر رأسه ودهنه)، إذ خسف الله به، فهو یتجلجل إلى یوم القیامه) [متفق علیه] یعنی: ” در اثنائیکه مردی با جامه ی زیبا راه می رفت، در حالیکه از خودش خوشش میآمد و موی سرش را شانه کرده بود و در رفتار خود کبر می نمود، خداوند ناگهان او را به زمین فرو برد و او تا روز قیامت در زمین فرو می رود.”
همچنین آن حضرت صلى الله علیه و سلم می فرماید: (یُحْشَرُ المتکبرون یـوم القیامه أمثـال الذَّرِّ (النمل الصغیر) فی صور الرجال، یغشاهم الذل من کل مکان، فیساقون إلى سجن فی جهنم یسمى بُولُس، تعلوهم نار الأنیار، یُسقَون عصاره أهل النار طِینَهَ الخبال) [ترمذی] یعنی: “متکبران در روز قیامت همچون مورچگانی ریز در هیئت انسان حشر شده و از هر حقارت و ذلت طرف بر آنان می بارد. به سوی زندانی در دوزخ کشانده می شوند که بولس نامیده می شود. بر آن ها آتش همه ی آتش ها برآمده و از شیره ای می نوشند که از چرک تن دوزخیان است.”

در صحیح بخاری از رسول خدا صلى الله علیه و سلم نقل شده که فرموده است: (حق على الله أن لا یرتفع شیء من الدنیا إلا وضعه) یعنی: “بر خدا حق است که هیچ چیزی در دنیا گردن فراز نشود، مگر اینکه خوارش نماید.”

لذا شایسته است که هریک از ما کوشش نماید تا در برخوردهایش تواضع را پیشه نموده و بواسطه ی مقام و منصب یا ثروت و سامانش بر کسی برتری نجوید.

آری، تواضع خصلت بزرگان و تکبر سرشت فرومایگان است. چنانچه شاعر می گوید:

تَوَاضَعْ تَکُنْ کالنَّجْمِ لاح لِنَاظـِـــرِ
على صفحـات المــاء وَهْوَ رَفِیــعُ
ولا تَکُ کالدُّخَانِ یَعْلُـــو بَنَفْسـِـــهِ
على طبقــات الجـوِّ وَهْوَ وَضِیــعُ.
معنی شعر:
“فروتن باش و همچون ستاره ای درخشان
که عکسش بر رخ آب افتد و لیکن بر اوج است
نه همچون دود کو برشود بر آسمانها
ولی هرچند بالا رود پست و حقیر است.”