وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
اگر کسی حج فرض را قبلا انجام داده باشد، و بخواهد مجددا به حج برود، آیا برای او افضل آنست که دوباره به حج رود یا پول آنرا صدقه دهد؟
الحمدلله،
اصل آنست که حج نافله (مستحبه) از صدقه دادن پولی که برای آن حج در نظر گرفته شده بهتر است، اما گاهی شرایط و اسبابی پیش می آید که منجر می گردد صدقه دادن را بر حج نافله ترجیح دهیم، مثلا پول آنرا برای جهاد در راه خدا، یا دعوت به دین او تعالی خرج شود، و یا مسلمانی مضطر و به شدت نیازمند بخصوص اگر از اقارب و خویشاوندان باشد.
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید : «و حج بر وجه مشروع از صدقه ایکه واجب نیست افضلتر است. اما اگر خویشاوندی محتاج و نیازمند داشت، یا اینکه فقیرانی باشند که نیاز ضروری به کمک مالی دارند، پس در این حال صدقه دادن به آنها افضلتر است. اما اگر هردو مستحب باشند (یعنی صدقه غیرواجب و حج غیرواجب پیش روی شخص باشد) در اینصورت رفتن به حج افضلتر است، زیرا در حج هم عبادت بدنی وجود دارد و هم عبادت مالی، و همینطور قربانی کردن و عقیقه بهتر از صدقه دادن پول آنست، البته این بشرطی است که شخص در مسیر (حج) واجبات (دینیش) را اداء کند و از محرمات و گناهان اجتناب ورزد، و نمازهای پنچگانه را بخواند، و سخن راست بگوید (دروغ نگوید) و ادای امانت کند و بر احدی اعتدا و تجاوز نکند» “الاختیارت” (ص ۲۰۶).
و علامه عبد العزیز ابن باز می گوید : «حج و عمره برای کسی که با اخلاص قصد آن کند، و بر وجه مشروع آنرا انجام دهد، از صدقه دادن پول آنها افضل تر است، و ثابت شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : «الْعُمْرَهُ إِلَی الْعُمْرَهِ کَفَّارَهٌ لِمَا بَیْنَهُمَا، وَالْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَیْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلا الْجَنَّهُ». یعنی : «عمره تا عمره کفاره‌ی گناهان بین آن دو است، وحج مقبول (که در آن گناه نباشد) جز بهشت پاداشی ندارد» بخاری (۱۷۷۳) ومسلم (۱۳۴۹).
و فرمود : «عُمْرَهٌ فِی رَمَضَان تَعْدِلُ حَجَّه». یعنی : «ثواب عمره در ماه رمضان معادل ثواب یک حج است» بخاری (۱۷۸۲) مسلم (۱۲۵۶)».
و باز – جناب شیخ ابن باز – فرمودند :
«هرکس حج فریضه را انجام داده باشد، افضل برای او آنست که پول حج دوم را برای مجاهدین فی سبیل الله ببخشد، به دلیل آنکه از پیامبر صلی الله علیه وسلم سوال شد : « أی الأعمال أفضل؟ قَالَ إِیمَانٌ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ. قِیلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ. قِیلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: حَجٌّ مَبْرُورٌ ». یعنی : « کدام عمل، بهتر است؟ فرمود: ایمان به خدا و رسولش. پرسیدند: سپس چه کاری؟ فرمود: جهاد در راه الله. سؤال شد: بعد از آن، چه کاری؟ فرمود: حج مقبول» بخاری (۲۶) ومسلم (۸۳).
پیامبر صلی الله علیه وسلم حج را بعد از جهاد قرار دادند، و البته مراد از آن حج نافله است، زیرا حج فرض رکنی از ارکان اسلام است، و در صحیحین از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت شده که فرمود : « مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَه فِی أَهْلِهِ بِخَیْرٍ فَقَدْ غَزَا». یعنی : « هرکس مجاهدی را مجهز کند (ساز و برگ نظامی اش را فراهم سازد) همانا جهاد کرده است. و هر کس که خانواده مجاهدی را بنحو شایسته، سرپرستی نماید، او نیز جهاد کرده است» بخاری (۲۸۴۳) ومسلم (۱۸۹۵).
و شکی نیست که مجاهدین فی سبیل الله بسیار نیازمند کمک و مساعدت مالی هستند، و لذا بخشیدن مال به آنها – به دلیل این دو حدیث و دیگر احادیث – از بخشیدن پول در راه تطوع (امورات مستحبه) بهتر است».
و باز – جناب شیخ ابن باز – فرمودند :
«برای کسی که فریضه حج و عمره را اداء کرده باشد افضل آنست که پول حج نافله و عمره نافله را در راه کمک و مساعدت به مجاهدین خرج کند، زیرا جهاد شرعی از حج و عمره مستحبه افضل تر است».
و از جناب شیخ ابن باز سوال شد : آیا بهتر است پول را برای ساخت مسجد اختصاص داد و یا (با آن پول) بجای پدرش حج کند؟
پاسخ دادند : «اگر نیاز ضروری برای تعمیر مسجد باشد، پس پول حج مستحبه را در تعمیر مسجد صرف کن، زیرا منافع آن بیشتر و مستمر است، و موجب یاری رساندن به مسلمانان در اقامه نماز جماعت خواهد شد.
اما اگر نیاز مبرمی برای بخشیدن پول آن حج مستحبه برای تعمیر و ساخت مسجد نباشد، مثلا شخص دیگری مخارج آنرا تقبل کند، در آنصورت انجام حج مستحب بجای پدرش – چه خودش بجای او حج کند یا شخص مطمئن دیگری را وکیل کند – ان شاء الله بهتر است».
نگاه کنید به : “مجموع فتاوی” الشیخ ابن باز (۱۶/۳۶۸-۳۷۲) .
همچنین جناب علامه ابن عثیمین می گوید : «بنظر من بخشیدن مال در جهاد از رفتن به حج مستحبه توسط پول آن افضلتر است، زیرا استحباب جهاد از استحباب حج افضل تر است».
“فتاوی ابن عثیمین” (۲/۶۷۷) .