وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
برای حشر دو حالت وجود دارد:
اول: حشر از قبرها به محلی که در مورد آن‌ها قضاوت می‌شود، و اینکه انسان‌ها، به صورت پابرهنه، لخت و ختنه نشده محشور می‌شود.
عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم: «تُحْشَرُونَ حُفَاهً عُرَاهً غُرْلاً» قَالَتْ عَائِشَهُ: فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللهِ الرِّجَالُ وَالنِّسَاءُ یَنْظُرَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ. فَقَالَ: «الأَمْرُ أَشَدُّ مِنْ أَنْ یَهِمَّهُمْ ذَاکِ».[۱]
عایشه ل می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «شما در روز قیامت به حالت پابرهنه و لخت مادرزاد و حتّى ختنه نشده حشر و جمع مى‌شوید (یعنى به حالت مادرزادى بدون کم و کاست جمع مى‌شوید)». گفتم: اى رسول الله! مگر زن و مرد همدیگر را تماشا نمى‌کنند؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «کار سخت‌تر از آن است که مردم بتوانند در فکرِ نگاه کردن به هم باشند».
دوم: حشر مومنین و کفار از محل قضاوت به سوی بهشت و جهنم، همان‌طوری که بیان خواهد شد:
مومنان به صورت گروه‌های صاحب احترام و اکرام بسوی بهشت و پروردگارشان حشر می‌شوند. الله متعال می‌فرماید: ﴿یَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِینَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا٨۵﴾ [مریم: ۸۵].
«[یاد کن از] روزى که پرهیزگاران را [با عزت و احترام] به مهمانی [الله] رحمان گِرد می‌آوریم».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿وَسِیقَ ٱلَّذِینَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ إِلَى ٱلۡجَنَّهِ زُمَرًاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوهَا وَفُتِحَتۡ أَبۡوَٰبُهَا وَقَالَ لَهُمۡ خَزَنَتُهَا سَلَٰمٌ عَلَیۡکُمۡ طِبۡتُمۡ فَٱدۡخُلُوهَا خَٰلِدِینَ٧٣﴾ [الزمر: ۷۳].
«و کسانى که از پروردگارشان پروا داشتند، گروه‌گروه به سوى بهشت هدایت مىشوند؛ همین که به آنجا می‌رسند – در حالی که درهاى بهشت گشوده شده است – [با عزت و احترام وارد می‌شوند] و نگهبانان آنجا می‌گویند: «سلام بر شما. خوش آمدید. جاودانه به بهشت درآیید».
کافران در حالتی نابینا و گنگ و کر بسیار تشنه و دست و پایشان بسته است و نخستین فرد کفار و آخرینشان با همدیگر حبس می‌گردند و همه آن‌ها به سوی جهنم سوق داده می‌شوند.
الله متعال می‌فرماید: ﴿وَمَن یَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن یُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُمۡ أَوۡلِیَآءَ مِن دُونِهِۦۖ وَنَحۡشُرُهُمۡ یَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَهِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡیٗا وَبُکۡمٗا وَصُمّٗاۖ مَّأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ کُلَّمَا خَبَتۡ زِدۡنَٰهُمۡ سَعِیرٗا٩٧ ذَٰلِکَ جَزَآؤُهُم بِأَنَّهُمۡ کَفَرُواْ بَِٔایَٰتِنَا وَقَالُوٓاْ أَءِذَا کُنَّا عِظَٰمٗا وَرُفَٰتًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ خَلۡقٗا جَدِیدًا٩٨﴾ [الإسراء: ۹۷-۹۸].
«و هر کس که الله او را هدایت کند، هدایت‌یافته[ی واقعی] است و هر کس را که گمراه سازد، هرگز جز او [= الله] دوستانی برایشان نخواهی یافت؛ و آنان را در قیامت، نابینا و گنگ و ناشنوا محشور می‌گردانیم [در حالی که] بر صورت‌هایشان [کشیده می‌شوند]؛ جایگاهشان دوزخ است [که] هر گاه شعله‌اش فرونشیند، شراره‌ای بر آنان مى‌افزاییم. این جزای آنان است؛ چرا که آیات ما را انکار کردند و گفتند: «آیا هنگامی که استخوان‌هایی [پوسیده و] پراکنده شدیم، دوباره با آفرینشی جدید برانگیخته می‌شویم؟».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿وَنَسُوقُ ٱلۡمُجۡرِمِینَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ وِرۡدٗا٨۶﴾ [مریم: ۸۶].
«و مجرمان را تشنه‌کام به سوی جهنم می‌رانیم».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِۚ وَنَحۡشُرُ ٱلۡمُجۡرِمِینَ یَوۡمَئِذٖ زُرۡقٗا١٠٢﴾ [طه: ۱۰۲].
«روزی که در «صور» دمیده می‌شود و در آن روز، مجرمان را [که بسیار ترسیده‌اند، با چشم و بدنِ] کبود جمع می‌کنیم».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿وَیَوۡمَ یُحۡشَرُ أَعۡدَآءُ ٱللَّهِ إِلَى ٱلنَّارِ فَهُمۡ یُوزَعُونَ١٩﴾ [فصلت: ۱۹].
«[ای پیامبر، یاد کن از] روزى که دشمنان الله را به سوى آتشِ دوزخ احضار مى‌کنند و [از پراکندگى] بازمی‌دارند».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا کَانُواْ یَعۡبُدُونَ٢٢ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِیمِ٢٣﴾ [الصافات: ۲۲-۲۳].
«[به فرشتگان گفته می‌شود:] «کسانی را که [با شرک به خویش] ستم کرده‌اند با [همفکران و] همانندهایشان و آنچه به جاى الله عبادت می‌کردند گرد آورید و آنان را به راه دوزخ هدایت کنید».
و الله متعال می‌فرماید: ﴿یَوۡمَ تُبَدَّلُ ٱلۡأَرۡضُ غَیۡرَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱلسَّمَٰوَٰتُۖ وَبَرَزُواْ لِلَّهِ ٱلۡوَٰحِدِ ٱلۡقَهَّارِ۴٨ وَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِینَ یَوۡمَئِذٖ مُّقَرَّنِینَ فِی ٱلۡأَصۡفَادِ۴٩ سَرَابِیلُهُم مِّن قَطِرَانٖ وَتَغۡشَىٰ وُجُوهَهُمُ ٱلنَّارُ۵٠ لِیَجۡزِیَ ٱللَّهُ کُلَّ نَفۡسٖ مَّا کَسَبَتۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ۵١﴾ [إبراهیم: ۴۸-۵۱].
«در آن روز، [این] زمین، به زمینی دیگر و آسمان‌ها [به آسمان‌های دیگر] تبدیل می‌شوند و [مردم] در مقابل الله یگانۀ پیروزمند ظاهر می‌گردند. و در آن روز گناهکاران را مى‌بینى که در زنجیرها بسته شده‌اند. جامه‌هایشان از قیرِ گداخته است و آتش صورت‌هایشان را مى‌پوشانَد. تا الله هر کس را به [سزای] آنچه کرده است کیفر دهد. به راستی که الله در حسابرسی سریع است».
عَن أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّ رَجُلاً قَالَ: یَا نَبِیَّ اللهِ یُحْشَرُ الْکَافِرُ عَلَى وَجْهِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ قَالَ: «أَلَیْسَ الَّذِی أَمْشَاهُ عَلَى الرِّجْلَیْنِ فِی الدُّنْیَا، قَادِرًا عَلَى أَنْ یُمْشِیَهُ عَلَى وَجْهِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» قَالَ قَتَادَهُ (رَاوِی الْحَدِیثِ عَنْ أَنَسٍ): بَلَى وَعِزَّهِ رَبِّنَا.[۲]
انس بن مالک می‌گوید: یک نفر گفت: اى رسول الله! کافران در روز قیامت با حالت سرنگونى و بر صورتشان حرکت مى‌کنند؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «آیا کسى‌که مى‌تواند او را در دنیا بر دو پا به حرکت درآورد قادر نیست در قیامت او را بر صورت حرکت دهد؟!». قتاده راوى این حدیث از انس س گفت: بله، قسم به عزّت پروردگار، قادر است.
الله متعال در روز قیامت تمام آفریدگان، مانند چارپایان، درندگان، پرندگان و هرچیز دیگری را حشر می‌نماید سپس قصاص را در بین آن‌ها اجرا می‌نماید. حق حیوان بی‌شاخ را از شاخ‌دار که به او زده می‌گیرد. پس از اینکه قصاص در بین آن‌ها اجرا شد به آن‌ها چنین خطاب می‌فرماید: به خاک تبدیل شوید.
[۱]– متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۶۵۲۷ و مسلم حدیث شماره ۲۸۵۹ با لفظ مسلم
[۲]– متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۴۷۶۰ و مسلم حدیث شماره ۲۸۰۶ با لفظ مسلم