توحید محور زندگی (۲)

شناخت خدا منشأ پرورش نفس

خداوند متعال در بزرگترین سوره‌ و آیات قرآن پیرامون‌ صفات و افعال خود توضیح داده‌ است.
در حدیث آمده‌ که‌ پیامبر ص فرمود: سوره‌ی اخلاص برابر با یک سوم قرآن است، و آیه الکرسی بزرگترین آیه‌ی قرآن می‌باشد، و در همین آیه‌ و سوره درباره ی ‌ خداوند و صفاتش سخن به میان آمده است:
﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ ٢ لَمۡ یَلِدۡ وَلَمۡ یُولَدۡ ٣ وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ کُفُوًا أَحَدُۢ ۴﴾ [الاخلاص: ۱-۴].
«بگو: خدا، یگانه و یکتا است. خداوند، سَرورِ والای برآورنده ی امیدها و برطرف کننده ی نیازمندیها است. نه زاده است و زاده نشده است. و کسی همتا و همگون او نمی‌باشد».
این سوره‌، بیانگر وحدانیت برای ذات الهی است، که‌ هیچ شبیه‌، نظیر و شریکی ندارد و از زن و فرزند پاک است.
آیه الکرسی این آیه است:
﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَیُّ ٱلۡقَیُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَهٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ یَعۡلَمُ مَا بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ کُرۡسِیُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا یَُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡعَظِیمُ ٢۵۵﴾ [البقره: ۲۵۵].
«(خدایی جز الله وجود ندارد و او زنده و پایدار (و جهان هستی را) نگهدار است. او را نه چرتی و نه خوابی فرا نمی‌گیرد (و همواره بیدار است و سستی و رخوت بدو راه ندارد). از آنِ اوست آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است (و در ملک کائنات، او را انبازی نیست). کیست آن که در پیشگاه او میانجیگری کند مگر با اجازه او؟ می‌داند آنچه را که در پیش روی مردمان است و آنچه را که در پشت سر آنان است (و مطلع بر گذشته و حال و آینده، و آگاه بر بود و نبود جهان است و اصلاً همه زمانها و مکانها در پیشگاه علم او یکسان است. مردمان) چیزی از علم او را فراچنگ نمی‌آورند جز آن مقداری را که وی بخواهد. (علم و دانش محدود دیگران، پرتویی از علم بی‌پایان و بی‌کران اوست). فرماندهی و فرمانروایی او آسمانها و زمین را دربر گرفته است، و نگاهداری آن دو (برای او گران نیست و) وی را درمانده نمی‌سازد و او بلند مرتبه و سترگ است».

این آیه‌ درباره ی خداوندی سخن به میان آورده‌، که‌ او تنها معبود زنده‌ای است که‌ خالی از هر گونه‌ نقص و عیبی است، و تنها نگهدار و گرداننده‌ی مستقلی است که‌ به‌ سایر موجودات استقامت و پایداری بخشیده‌، و به‌ همین لحاظ ﴿لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَهٞ وَلَا نَوۡمٞ﴾ چرت مرحله‌ی قبل از خواب است و او تنها پادشاه است که‌ مالک آسمانها و زمین می‌باشد و بر همه‌ی مخلوقات‌ قدرت و تصرف دارد، و جز با اجازه‌ی وی هیچ کس نمی‌تواند در پیشگاهش به‌ میانجیگری بپردازد، و از گذشته‌ و حال و آینده‌ی بندگانش باخبر است و بشر نمی‌تواند بیشتر از آنچه‌ که‌ خدا اجازه‌ داده‌ به‌ علم و دانش دست یابد:
﴿وَسِعَ کُرۡسِیُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا یَُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡعَظِیمُ﴾.
و به‌ این آیه‌ها توجه‌ کنید که‌ پروردگار را به‌ ما معرفی می‌کند، سپس آثار قدرتش را در درون خود ملاحظه‌ کن.