تواضع داشتن و مهربان بودن

الله بلندمرتبه به پیامبرش ج می‌فرماید: ﴿وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَکَ لِمَنِ ٱتَّبَعَکَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ٢١۵﴾ [الشعراء: ۲۱۵].

«و با مؤمنانی ‌که از تو پیروی کرده‌اند، مهربان [و فروتن] باش».

و الله بلندمرتبه به پیامبرش ج می‌فرماید: ﴿خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِینَ١٩٩ وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ ٱلشَّیۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ سَمِیعٌ عَلِیمٌ٢٠٠﴾ [الأعراف: ۱۹۹-۲۰۰].

«[ای پیامبر،] گذشت پیشه کن و به نیکی فرمان بده و از نادانان روی بگردان. و اگر وسوسه‌ای از سوی شیطان به تو رسید، به الله پناه ببر [که] بی‌تردید، او شنوای داناست».

اینکه معلم مردم را به وسیله‌ی نصیحت و علم زیر نظر بگیرد و آن‌ها را نگه دارد تا آن‌ها دلتنگ نشوند و سپس پراکنده نگردند.

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: کَانَ النَّبِیُّصلی الله علیه وسلم یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَهِ فِی الأَیَّامِ، کَرَاهَهَ السَّآمَهِ عَلَیْنَا.[۱]

ابن مسعود می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه وسلم به وسیله‌ی موعظه و نصیحت در روزهایی که برای ما ناخوشایند و مرگبار بود، ما را نگه می‌داشت.

اینکه هنگام تعلیم علم، صدایش را بالا ببرد و دو یا سه مرتبه تکرار نماید تا مردم آن را بفهمند.

1. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: تَخَلَّفَ عَنَّا النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم فِی سَفْرَهٍ سَافَرْنَاهَا فَأَدْرَکَنَا – وَقَدْ أَرْهَقَتْنَا الصَّلاَهُ – وَنَحْنُ نَتَوَضَّأُ، فَجَعَلْنَا نَمْسَحُ عَلَى أَرْجُلِنَا، فَنَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ: «وَیْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ» مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلاَثًا.[۲]

عبدالله بن عمرو می‌گوید: در یکی از مسافرت‌ها، پیامبر صلی الله علیه وسلم از ما عقب ماند و وقتی که به ما رسید، نماز تأخیر شده بود. و به دلیل تأخیر نماز، ما با سرعت وضو گرفته، و پاها را با دست، خیس می‌کردیم. پیامبر ج با صدای بلند دو یا سه مرتبه فرمود: قوزک‌ها در معرض رفتن و سوختن در آتش دوزخ هستند.

2. عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم أَنَّهُ کَانَ «إِذَا تَکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ أَعَادَهَا ثَلاَثًا، حَتَّى تُفْهَمَ عَنْهُ، وَإِذَا أَتَى عَلَى قَوْمٍ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ، سَلَّمَ عَلَیْهِمْ ثَلاَثًا».[۳]

انس  می‌گوید: «هنگامی‌که پیامبر صلی الله علیه وسلم سخنی بر زبان می‌آورد، سه مرتبه آن را تکرار می‌کرد تا فهمیده شود. و وقتی بر قومی وارد می‌شد، سه مرتبه بر آنان سلام عرض می‌کرد».

[۱] – متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۶۸ و مسلم حدیث شماره ۲۸۲۱ با لفظ بخاری

[۲] – متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۶۰ و مسلم حدیث شماره ۲۴۱ با لفظ بخاری

[۳] – بخاری حدیث شماره ۹۵