خداوند سبحان تنها کسی است که فریاد دادخواهان را میشنود، و از توسّل متوسّلان آگاه است. اگر بخواهد درماندگان و ناتوانان را به رحمت خود هر کجا و هر گونه که بوده، چه مسلمان و چه کافر باشند ـ نائل میگرداند.
مسلّماً هیچ کس در جهان هستی غیر از خدا وجود ندارد که هم پناه دهد و هم خود به کسی پناه نبرد، از همه کس بینیاز باشد و همه به او نیازمند باشند، و تنها اوست که همه و همه حتّی مشرکین جاهلی پیش از اسلام در مواقع خطر و اهوال و شداید، به خدا پناه میبرند و نجات کشتی طوفانزده خویش را از خداوند قادر میطلبند و همهکافر و مؤمن به او روی میآورند و تنها از او نجات میخواهند. زمانی که خدا سختیها را از آنها دور میسازد، مؤمنان سپاسگزار و مشرکان، دوباره همان راه فساد و شرک را در پیش میگیرند. قرآن کریم در جاهای زیادی این حقیقت را بیان و به شیوههای گوناگون تکرار مینماید:
[ هر نعمتی که دارید، همه از سوی خداست (و باید تنها منعم را پرستید) و گذشته از آن، هنگامی که زیانی به شما رسید (برای زدودن ناراحتیهای آن، دستِ دعا را تنها به سوی خدا برمیدارید و) او را با ناله و زاری به فریاد میخوانید. (پس چرا در وقت عادّی جز او را میپرستید و معبودان دروغین را به کمک میطلبید؟!). سپس هنگامی که خدا زیان را از شما دور کرد، گروهی از شما (شرکایی را) شریک پرودگارتان میکنند ] … [ بگو: به من بگویید که اگر عذاب خدا، شما را فرا گیرد یا اینکه قیامت شما به سر آید، آیا (برای نجات خود) غیر خدا را به فریاد و یاری میطلبید اگر راست میگویید؟ بلکه تنها خدا را به یاری میطلبید، و اگر او خواست آن چیزی را برطرف میسازد که وی را برای رفع آن به فریاد میخوانید، و چیزهایی را شریک خدا میسازید، فراموش میکنید ].. [ هر گاه که به انسان ناراحتی و بلایی میرسد، چه بر پهلو خوابیده، چه نشسته، و چه ایستاده باشد (برای رفع مشکل) ما را به کمک میخواند. امّا زمانی که ناراحتی و بلایی را (که در مقابل آن درمانده بود) از او به دور داشتیم، آن چنان راه (سابق) خود را در پیش میگیرد (و خدا را فراموش میکند) که انگار ما را برای دفع محنتی که به او رسیده است، به فریاد نخوانده است. (آری! همیشه) این چنین، اعمالِ اسرافگران در نظرشان آراسته شده است ] … [ هنگامی که بلاها و ناراحتیها در دریاها به شما میرسد (و گرفتار طوفانها میشوید) جز خدا، همه کسانی که ایشان را به فریاد میخوانید، از نظرتان ناپدید میگردند. امّا زمانی که خدا شما را نجات داد و به خشکی رسانید، (از یکتاپرستی) رومیگردانید (و انسانهای ناتوان و بتهای بیجان را شریک خدا میسازید) و اصولاً انسان بسیار ناسپاس است ] … [ هنگامی که موجهایی همچون کوه آنها را فرا میگیرد، خالصانه خدا را به فریاد میخوانند و عبادت و دین را تنها خاصّ او میدانند ]… [ اوست که شما را در خشکی و دریا راه میبرد. چه بسا هنگامی که در کشتیها قرار میگیرید و کشتیها با بادِ موافق، سرنشینان را (آرامآرام به سوی مقصد) حرکت میدهند، و سرنشینان بدان شادمان میگردند، به ناگاه باد سختی میوزد و از هر سو موج به سویشان میدود و میپندارند که (توسّط مرگ) احاطه شدهاند، آنگاه خدا را به فریاد میخوانند و طاعت و عبادت و دین را تنها از او میدانند و کسی را در خواندن با او نمیخوانند که اگر ما را از این حال نجات دهی، از زمره سپاسگزاران خواهیم بود (و دیگر به کسی روی نمیآوریم و هرگز جز تو کس دیگری را به فریاد نمیخوانیم). امّا هنگامی که خدا آنها را نجات میدهد، ناگهان به ناحق در زمین شروع به ظلم و فساد میکنند (و عهد و پیمان خود را میشکنند!) ]… [ بگو: چه کسی شما را از اهوال و شداید خشکی و دریا رهایی میبخشد، در آن حال که (دشواریها و گرفتاریهای بزرگ به شما رو میکنند و) او را فروتنانه و خاضعانه، آشکار و پنهان به فریاد میخوانید (و میگویید:) اگر خدا ما را از این اهوال و بلاها برهاند، سوگند میخوریم که از سپاسگزاران باشیم؟ بگو: خدا شما را از آن (شداید) و از هر غم و اندوهی میرهاند. سپس شما (با این وجود برای او) شریک و انباز میسازید! ] … [ (آیا معبودان دروغین بهترند) یا کسی که به فریاد درمانده و مضطر میرسد و بلا و گرفتاری را برطرف میکند، هر گاه که او را به فریاد بخواند…آیا معبود دیگری با خداست؟!] …
آری! سنّت خدا بر این است که اگر بخواهد به فریاد درماندگان میرسد و دعایش را میپذیرد و پاسخ میگوید، حال این فرد درمانده و بلازده، هر کس در هر کجا باشد! حتّی اگر کافر هم باشد، مادام که رو به خدا و دل بدو دهد، خداوند او را پناه میدهد.
چنانچه از آیات فوق پیداست، عادت اعراب جاهلی این بود که زمانی که در بیابانها و دریاها با خطراتی از قبیل: دزدی، طوفان دریایی، طوفان صحرایی، حیوانات وحشی و درنده مواجه میشدند، و یا زمانی که مریض میگشتند، با گریه و زاری آشکار و پنهان خدا را برای نجات خویش، بدون شریک میخواندند. امّا همین که خدا آنها را از مهلکه نجات میداد، موجود دیگری را شریک خدا میساختند و میگفتند: فلان موجود، ما را از این خطرات نجات داد و یاری خدا را فراموش میکردند!
البته این طرز فکر مشرکین جاهلی بوده است. امّا وضع مشرکین قرن بیستم!! اسفانگیزتر و بدتر از آنان است! اعراب جاهلی در گرفتاریها، ابتداء خدا رابه فریاد میخواندند و تنهابه او توجّه میکردند و او را پناهِ بیپناهان میدانستند، و هنگامی که از گرفتاریهای خود نجات پیدا میکردند، به او شرک میآوردند. امّا امروز که عصر علم و تکنیک و تکنولوژی جدید است و بشر به علوم و فنون زیادی دسترسی پیدا کرده و در بسیاری از جهات در فهم و شعور با آنان تفاوت پیدا کرده است، وقتی با خطراتی رو به رو میشوند، خدا را فراموش کرده و غیر او را برای کمک میخوانند و میطلبند و جز او را منجی خود میپندارند، و میگویند: چون فلان موجود یا فلان بنده خدا که مقرّب درگاهش است، و لذا مشکلات ما را حل میکند و او ما را از این خطرات و گرفتاریها نجات میدهد!!