تقوی چیست؟

08/04/2016 802 نمایش

پرهیز از عمل زشت، می تواند دو انگیزه داشته باشد. یکی ترس از خدا و قانون که حکایت اکثر قریب به اتفاق مردمان است و دیگری شرم از خدا و مردم و عذاب وجدان که این دومی با روان سالم و انسان سلیم نسبت محکمتری دارد. اصطلاح “تقوی” در ادبیات دینی بیشتر به این معنای دوم نزدیک تر است. چرا که تقوی نوعی فضیلتِ درونی شده اخلاقی است. تقوی نوعی اخلاقِ نهادینه شده و نوعی ترمز و مهارِ درونی است که از آن به وجدان و شرم هم تعبیر کرده اند. به همین دلیل برخی اندیشمندان بر آنند که در معادل گزینی برای کلمه “تقوی” بهتر است به جای “ترس” از “شرم” استفاده کنیم.

از منظری دیگر می توان گفت تقوی ذومراتب است. در مراتب پایین تر و در دینداری عوامانه معادل ترس و در مراتب بالاتر و در دینداری عارفانه معادل شرم است. در متدولوژی عرفا و مطابقِ سعه صدرِ تکثرگرایشان، هر مفهومی ذومراتب است. به واسطه گستردگی و ژرفای دین و اخلاق و معنویت، هرکسی در پله ای دارد قرار و حسنات ابرار ، سیئات مقربین است. مطابق این متدولوژی، هر مفهومی در سه مرتبه عامیانه، عالمانه و عارفانه جریان دارد. البته این تقسیم بندی نسبتا جدید است و در تعابیر قدیمی تر از سه مرتبه عوام، خواص و خاص الخاص سخن گفته می شد.
تعابیرسه گانه شریعت، طریقت و حقیقت به همین سیاق به وجود آمده است.

مقاله پیشنهادی

دنیا، اینگونه آفریده شده است

روزی مارکس اویلیوس، یکی از فیلسوفان بزرگ دربار امپراطوری روم، گفت: امروز افرادی را ملاقات …