تقلید مسلمانان از اهل کتاب

در حدیثی پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «لَتَتَّبِعُنَّ سَنَنَ مَنْ قَبْلَکُمْ شِبْرًا بِشِبْرٍ، وَذِرَاعًا بِذِرَاعٍ، حَتَّى لَوْ سَلَکُوا جُحْرَ ضَبٍّ لَسَلَکْتُمُوهُ. قُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ، الْیَهُودَ وَالنَّصَارَى قَالَ: فَمَنْ»^[۱]. «به تحقیق شما وجب به وجب و ذراع به ذراع از راه و روش پیشینان خود پیروی می‌کنید حتی اگر آنان در سوراخ سوسماری داخل شوند شما نیز داخل خواهید شد، صحابه گفتند: آیا یهود و نصاری را می‌گوئید؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: پس چه کسی؟».

پیامبر صلی الله علیه وسلم در این حدیث خبر می‌دهد که مسلمانان در همه چیز گرفتار تقلید از یهود و نصاری می‌شوند حتی اگر مرتکب قبیحترین حماقات شوند باز هم از آنان تقلید می‌کنند.

و خداوند در قرآن به ما خبر داده که یهود و نصاری احبار و رهبان (علماء و عابدان) خویش را بجز از خدا به خدایی می‌گرفتند همچنان که معنی آن را ذکر نمودم یعنی در مواردی که مخالف حکم خدا و رسول است از آنان پیروی و اطاعت می‌کنند.

بنا بر آنچه که گفته شد از مواردی که حدیث فوق آن را در بر می‌گیرد این است که مسلمانان در تقلید همان کاری را انجام می‌دهند که یهود و نصاری انجام می‌داده‌اند و همین‌طور هم بوده، و همانگونه که امام رازی از بعضی از فقهاء متعصب نقل می‌کند، و گفتۀ پیامبری که از خود چیزی نمی‌گوید راست است.

ما در این قسمت به بعضی از موارد اشاره می‌کنیم که بعضی از فقهاء در حد یک نظریه، تعصب مذهبی را مضر می‌دانند ولی در عمل برخلاف آن عمل می‌کنند و تا پایان خط با ما همراه نیستند یعنی اینکه عملاً با همۀ اقوالی که بر خلاف کتاب و سنت در مذهبش وجود دارد مخالفت کند و از آن رجوع نماید و برای مردم آن را بیان داشته و بر حذر دارد.

از هیچ یک از این‌ها نشنیده‌ایم که در مسئله‌ای بزرگ یا کوچک با مذهب خود مخالفت کند و نص قرآن و دلیل قوی را بر مذهب خود ترجیح دهد و از هیچکدامشان نشنیدیم که وقتی دلیلی مخالف کتاب و سنت بود مردم را به ترک مذهب دعوت کنند و آنان را به تفقه در قرآن و حدیث دعوت کنند و آن دو را فوق مذهبیت تنگ قرار دهند، از این صحبت‌ها هرگز شنیده نشده مگر در موارد محدودی آن هم در صورتی که در بحث علمی به ناچاری تسلیم شوند!.

[۱]– متفق علیه.