أعوذ بالله من الشیطان الرجیــــم
بِسْـــــمِ اللهِ الـرَّحـْمـــنِ الـرَّحِـیــمِ
{وَمَا قَدَرُواْ اللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قَالُواْ مَا أَنزَلَ اللّهُ عَلَى بَشَرٍ مِّن شَیْءٍ قُلْ مَنْ أَنزَلَ الْکِتَابَ الَّذِی جَاء بِهِ مُوسَى نُوراً وَهُدًى لِّلنَّاسِ تَجْعَلُونَهُ قَرَاطِیسَ تُبْدُونَهَا وَتُخْفُونَ کَثِیراً وَعُلِّمْتُم مَّا لَمْ تَعْلَمُواْ أَنتُمْ وَلاَ آبَاؤُکُمْ قُلِ اللّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِی خَوْضِهِمْ یَلْعَبُونَ} (۹۱).
«و خداوند را چنانکه سزاوار اوست، قدر نگذاشتند» یعنی: قدر و حرمت خداوند متعال را چنانکه باید نشناختند، یا او را چنانکه شایسته عظمت اوست، بزرگ نشمردند؛ «آنگاه که گفتند: خداوند هیچ چیز را بر هیچ بشری نازل نکرده است» یعنی: آنگاه که مشرکان قریش، منکر ارسال پیامبران و نزول کتابها از سوی حق تعالیشدند «بگو» ای پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم «چه کسی کتابی را که موسی آن را آورده است فروفرستاد؟» شما مشرکان به فرودآوردن تورات بر موسی اذعان و اعتراف دارید واز طریق اخباری که از یهودیان دریافت کردهاید، این امر را میدانید، از اینگذشته یهودیان را در فرودآمدن چنین کتابی بر آنان تصدیق هم میکنید؟ «همانکتابی که» یعنی: توراتی که «روشنی و هدایتی برای مردم بود، و آن را به صورت طومارها در میآورید» خطاب از مشرکان بهسوی یهود برمیگردد، یعنی: شمایهودیان تورات را ورقپارههای جدا شده و از هم شکافتهای میگردانید تا به این ترتیب، هدفتان از تحریف و تبدیل تورات برحسب دلخواهتان از جمله پنهان ساختن اوصاف حضرت محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم که در آن ذکر شده است، برآورده شود «آنچه را از آن میخواهید آشکار میکنید» از کاغذهایی که از تورات جدا کردهاید «و بسیاری را» یعنی: بسیاری از تورات را «پنهان میکنید» پس یهودیان، تورات را به دو بخش طومارهای جداگانهای تقسیم کرده بودند تا به آشکارساختن یا پنهان کردن آنچه که میخواستند، قادر گردند «در صورتیکه به شما» یهودیان در قرآن «آنچه که شما و پدرانتان نمیدانستید آموخته شد» آموزههای یهودیان از قرآن، اخباری است که پیامبر ما حضرت محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم از وحی خداوند جلّ جلاله به ایشان دادند زیرا وحی الهی در قرآن مشتمل بر خبرهایی است که یهود و نصاری نه از کتب خویش آنها را آموخته بودند، نه از زبان پیامبران خویش دریافته بودند و نه پدرانشان آنها را آموخته بودند. یا خطاب متوجه این امت است، که در اینصورت معنی چنین میشود: چهکسی بر شما قرآنی را که در آن اخبار گذشتگان و آیندگان است، نازل کرد؟ اخباری که نه شما آن را میدانستید و نه پدرانتان؟ «بگو: خدا» یعنی: خدا جلّ جلاله آن را نازل کرد «آنگاه آنان را بگذار تا در کندوکاوشان بازی کنند» یعنی: آنگاه رهایشان کن تا همانند کودکان بازیگوش، در ژرفای باطل خود بازی کنند و هیچ پروایشان را نداشتهباش.
سعیدبن جبیر رضی الله عنه در بیان سبب نزول آیه کریمه میگوید: مردی از یهودیان بهنام مالکبن صیف نزد رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم آمد و با ایشان مشاجره کرد، آنگاه از سرخشم گفت: (ما أنزل الله علی بشر من شیء: خداوند هیچ چیز بر هیچ بشری نازل نکرده است)! پس این آیه کریمه در رد پندار وی نازل شد. اما روایت راجح در بیان سبب نزول، روایت ابنعباس رضی الله عنه است که میگوید: آیه کریمه درباره قریش نازل شد.