وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
در حدیث شریف آمده است که رسول صلی الله علیه وسلم فرمودند :
«کل أمر ذی‌بال لم یبدأ ببسم الله فهو أبتر.
هرکار مهمی که به‌نام خدای عزوجل آغاز نشود، آن کار ابتر [بی‌خیر و برکت] است.
صحابه رضی الله عنهم تلاوت کتاب خدا را با: (بسم الله الرحمن الرحیم) آغاز می‌کردند، لذا تلاوت آن در آغاز هرسخن و عمل‌نیکی، مستحب است.
خواندن آن در آغاز وضوء نیز مستحب می‌باشد زیرا درحدیث شریف آمده است: «برای کسی که نام خداوند را بر وضوء نبرد، وضوئی‌نیست».
همچنین خواندن آن در هنگام ذبح کردن حیوان ـ نزد امام شافعی مستحب‌است ، ولی ائمه دیگر آنرا واجب شمرده‌اند.
در هنگام غذا خوردن نیز خواندن آن مستحب است زیرا در حدیث شریف آمده است: «قل بسم الله وکل‌بیمینک وکل مما یلیک: وقتی می‌خواهی غذا بخوری، در آغاز آن بسم الله بگو، آن‌گاه با دست راستت بخور و از آنچه در جلوی تو است بخور».
چنان‌که خواندن آن در هنگام مقاربت جنسی نیز مستحب می‌باشد زیرا در حدیث شریف آمده است :
«لو أن أحدکم إذا أراد أن یأتی أهله قال: بسم الله، اللهم جنبنا الشیطان وجنب‌الشیطان ما رزقتنا، فإنه إن یقدر بینهما ولد لم یضره الشیطان أبدا».
«اگر یکی از شما آن‌گاه که می‌خواهد با همسرش همبستر شود ، بگوید: به‌نام خدا، بار خدایا! ما را از شیطان دور بدار وشیطان را از آنچه روزی مان نموده‌ای (از فرزند) بر کنار بدار؛ در این صورت اگر در میان آن دو فرزندی مقدر شود، شیطان هرگز نمی‌تواند به او آسیبی‌برساند».
تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم:
به‌نام الله بسیار بخشاینده و بسیار مهربان»
الله: یعنی معبود بر حق؛ نام مقدس‌ذات خداوند است که بر غیر وی اطلاق نگردیده. اصل آن «اله» است که بر هرمعبودی ـ به حق یا به باطل ـ اطلاق می‌گردید و سرانجام اطلاق آن بر معبود برحق غالب گشت.
به قولی: «الله» اسم اعظم الهی است زیرا به تمام صفات قدسی موصوف می‌شود؛ چنان‌که خداوند متعال فرموده است:
ﻮَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻻَ ﺇِﻟَٰﻪَ ﺇِﻻَّ ﻫُﻮَ ۖ ﻋَﺎﻟِﻢُ ﺍﻟْﻐَﻴْﺐِ ﻭَﺍﻟﺸَّﻬَﺎﺩَﺓِ ۖ ﻫُﻮَ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَٰﻦُ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢُ
او الله است که جز او معبودی (راستین) نیست، دانای غیب و آشکار است، او بخشنده مهربان است . [حشر/ ۲۲ ــ ۲۴].
«رحمن» و «رحیم»، دو اسم مشتق از رحمت ـ بر وجه مبالغه ـ اند، البته مبالغه «رحمان» از «رحیم» در معنای رحمت بیشتر است. چنان که ابن جریر طبری در تفسیر آنها می‌گوید: «خداوند متعال بر تمام خلق رحمان و به مؤمنان رحیم‌است».
اسم «رحمن» نیز ویژه خداوند متعال می‌باشد که دیگران نباید بدان نامیده شوند.
بنابراین، معنای اجمالی «بسم الله الرحمن الرحیم» این است: قبل از هر چیز، به‌نام خدای عزوجل و به یاد و تسبیح او آغاز می‌کنم در حالی که از او در تمام امور خویش یاری می‌جویم زیرا او پروردگار و معبود برحقی است که رحمتش بر همه‌چیز گسترده است، نعمت دهنده نعمتهای بزرگ و کوچک تنها اوست و تنها بخشش و مهربانی و احسان اوست که فراوان، مدام و مستمر است.
حکم آن:
مالکی‌ها و حنفی‌ها برآنند که: «بسم‌الله الرحمن‌الرحیم» آیه‌ای از سوره فاتحه و سایر سوره‌ها نیست، بلکه تنها آغازگر سوره‌هاست که فقط برای قراردادن فاصله میان سوره‌ها در ابتدای آنها نوشته شده است.
اما شافعی‌ها و حنبلی‌ها برآنند که: «بسم الله الرحمن الرحیم» آیه‌ای از سوره فاتحه است، لذا خواندن آن در نماز واجب می‌باشد.
از اختلاف فقهی یادشده که بگذریم، امت اسلام اتفاق‌نظر دارند بر این که: «بسم الله الرحمن الرحیم» بخشی از یک آیه در سوره «نمل» است:
ﺇِﻧَّﻪُ ﻣِﻦْ ﺳُﻠَﻴْﻤَﺎﻥَ ﻭَﺇِﻧَّﻪُ ﺑِﺴْﻢِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَٰﻦِ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢِ
همانا آن (نامه) از سلیمان است، و چنین است : به نام خداوند بسیار بخشنده ،بسیار مهربان.
[ نمل /۳۰].