تصدیق کرامات اولیاء، فراست، خواب، سحر، حسد، چشم‌زخم و جن(۳)

از اصول عقیده اهل سنت و الجماعت این است که:

فراست راستی صالحان و متقیان مومن موحد را تصدیق می‌کنند. فراست نوری است که خداوند در قلب بنده می‌اندازد که بوسیله آن حق و باطل را از یکدیگر تشخیص می‌دهد و می‌تواند بین راستگو و دروغ‌گو فرق بگذارد، پس هر کسی ایمانش قوی‌تر باشد فراست قوی‌تر خواهد داشت.

تصدیق خواب نیکو، خواب بخشی از چهل و شش بخش نبوت است و بشارتی از سوی خدا برای بنده مومن است و راهگشای خیر برای او در دنیا و آخرت است و چون قیامت نزدیک شود خیلی اندک خواب مؤمن دروغ می‌شود. خداوند متعال می‌فرماید:

﴿إِذۡ قَالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یَٰٓأَبَتِ إِنِّی رَأَیۡتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوۡکَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَیۡتُهُمۡ لِی سَٰجِدِینَ۴ قَالَ یَٰبُنَیَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡیَاکَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِکَ فَیَکِیدُواْ لَکَ کَیۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّیۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِینٞ۵ وَکَذَٰلِکَ یَجۡتَبِیکَ رَبُّکَ وَیُعَلِّمُکَ مِن تَأۡوِیلِ ٱلۡأَحَادِیثِ وَیُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَیۡکَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ یَعۡقُوبَ کَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَیۡکَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِیمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّکَ عَلِیمٌ حَکِیمٞ۶﴾ [یوسف: ۴-۶].

«آنگاه که یوسف به پدرش گفت: ای پدر (عزیز)م، همانا من یازده ستاره و خورشید و ماه را در خواب دیدم که برایم سجده می‌برند!. گفت: فرزندم! خوابت را برای برادرانت بیان مکن که برای تو بداندیشی می‌کنند، بی‌گمان شیطان دشمن آشکار انسان است. و بدینسان پروردگارت تو را بر می‌گزیند و تعبیر خوابها را به تو می‌آموزد و نعمت خود را بر تو و خاندان یعقوب کامل می‌کند همانطور که پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق کامل نمود. بی‌گمان پروردگارت دانا و حکیم است».

و می‌فرماید: ﴿قَالَ یَٰبُنَیَّ إِنِّیٓ أَرَىٰ فِی ٱلۡمَنَامِ أَنِّیٓ أَذۡبَحُکَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ یَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِیٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِینَ﴾ [الصافات: ۱۰۲]. «گفت: فرزندم! من در خواب دیده‌ام که من (دارم) سر تو را می‌برم، پس بنگر که نظرت چیست؟ گفت: ای پدر! آنچه را فرمان می‌یابی انجام بده ـ اگر خدا بخواهد مرا ـ از شکیبایان خواهی یافت».

و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «از پیامبری جز مژده رسان‌ها. باقی نمانده گفتند: مژده رسان‌ها چیست؟ فرمود: خواب نیکو»^[۱].

و ابودرداء س از رسول اکرم  صلی الله علیه وسلم در مورد این آیه که ﴿لَهُمُ ٱلۡبُشۡرَىٰ فِی ٱلۡحَیَوٰهِ ٱلدُّنۡیَا وَفِی ٱلۡأٓخِرَهِ﴾ [یونس: ۶۴]. «برای آنان در زندگانی دنیا و آخرت بشارت است». پرسید، رسول اکرم  صلی الله علیه وسلم فرمود: «از وقتی که این آیه نازل شده هیچ کسی غیر از تو مرا در مورد آن نپرسیده است، آن خواب نیکویی است که مسلمان می‌بیند و یا برای او دیده می‌شود»^[۲].

و اهل سنت و الجماعت باور دارند که در دنیا جادو و جادوگرانی هستند و بخشی از آن به فرمان تکوینی و تقدیری الهی واقعاً تاثیر می‌گذارد، و بعضی از آن فقط یه تخیل و توهم است^[۳].

و شیاطین جنّ، با توانایی‌هایی که خداوند به آن‌ها داده و انسان آن را در اختیار دارد از جادو و جادوگران حمایت و پشتیبانی می‌کنند، اما آن‌ها به هیچ کس زیانی نمی‌رسانند مگر اینکه خواست خدا و تقدیر او باشد، و هر چند جادوگر کفرش بیشتر باشد شیاطین بیشتر از او اطاعت خواهند کرد. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّیَٰطِینُ عَلَىٰ مُلۡکِ سُلَیۡمَٰنَۖ وَمَا کَفَرَ سُلَیۡمَٰنُ وَلَٰکِنَّ ٱلشَّیَٰطِینَ کَفَرُواْ یُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَکَیۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا یُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ یَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَهٞ فَلَا تَکۡفُرۡۖ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا یُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَیۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّینَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَیَتَعَلَّمُونَ مَا یَضُرُّهُمۡ وَلَا یَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِی ٱلۡأٓخِرَهِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ کَانُواْ یَعۡلَمُونَ١٠٢﴾ [البقره: ۱۰۲].

«و پیروی کردند از آنچه شیاطین درباره‌ی فرمانروایی سلیمان ساخته و پرداخته می‌کردند، و سلیمان کفر نورزید، (و سحر و جادو نیاموخت) بلکه شیاطین کفر ورزیدند که به مردم جادو می‌آموختند و (نیز از) آنچه بر آن دو فرشته، هاروت و ماروت در بابل نازل شده بود پیروی می‌کردند. و این دو هیچ کسی را چیزی نمی‌آموختند مگر آنکه می‌گفتند: ما وسیلۀ آزمایش شما هستیم، پس کافر نشو. و مردم از آنان چیزی می‌آموختند که با آن بین مرد و همسرش جدایی می‌افکندند و آنان به کسی زیانی نمی‌رساندند مگر به اذن خداوند و چیزی را می‌آموختند که به آنها زیان می‌رساند و به آنها سودی نمی‌بخشید. و به خوبی می‌دانستند که هرکس خریدار آن باشد در آخرت بهره‌‌ای ندارد، و بد چیزی را به جان خریده‌اند اگر می‌دانستند».

و می‌فرماید: ﴿وَجَآءُو بِسِحۡرٍ عَظِیمٖ﴾ [الأعراف: ۱۱۶]

«و جادوی بزرگی ارائه دادند».

و می‌فرماید: ﴿فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَهُ﴾ [یونس: ۸۰].

«و هنگامی‌که جادوگران آمدند».

و رسول اکرمج می‌فرماید: «از هفت چیز مهلک پرهیز کنید» گفتند: ای رسول خدا آن‌ها چه هستند؟ فرمود: «شرک ورزیدن به خدا، و سحر و…»^[۴].

و هر کس معتقد باشد که جادو بدون فرمان و حکم الهی می‌تواند سود و زیانی به کسی برساند، کفر ورزیده است.

و هر کسی به جایز بودن جادو معتقد باشد باید کشته شود، چون همه مسلمین بر حرمت‌ها جادو اجماع دارند. و جادوگری که در جادویش کارهای کفرآمیز باشد به توبه فراخوانده می‌شود اگر توبه کرد که خوب است وگرنه کشته شود.

و اهل سنت و الجماعت ایمان دارند که با دعاها و رقیه‌های شرعی ثابت از قرآن و سنت به اذن الهی انسان از جادو شفا می‌یابد، چنان که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَهٞ لِّلۡمُؤۡمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ ٱلظَّٰلِمِینَ إِلَّا خَسَارٗا٨٢﴾ [الإسراء: ۸۲]. «و از قرآن آنچه را که مایۀ بهبودی و رحمت مؤمنان است فرو می‌فرستیم، ولی بر ستمگران جز زیان و خسارت نمی‌افزاید».

و اهل سنت و الجماعت ایمان دارند که چشم‌زخم و حسادت حقیقت دارند، و اگر خواست خداوند باشد انسان مورد اصابت چشم بد قرار می‌گیرد، بلکه گاهی فردی که مورد حسادت واقع شده و یا چشم خورده می‌میرد. و حسادت از چشم‌زخم عام‌تر است چون هر کسی که چشم زخم می‌زند حسود است و اما هر حسادت کننده چشم‌زننده نیست.

و حسادت از زشتی سرشت فرد کینه‌توز برمی‌آید و منشاء آن کینه‌ورزی و دشمنی و تنفر و آرزوی از دست رفتن نعمت از دیگری می‌باشد، اما ممکن است فردی صالح چشم‌زخم بزند، همچنین ممکن است فرد خودش و اموالش را چشم‌زخم بزند و علت آن پسند و دوست داشتن و بزرگ شمردن است، اما در تاثیر هر دو مورد مشترک‌اند و باعث زیان وارد کردن به فرد مورد حسادت واقع شده و فرد چشم‌خورده می‌شوند و همچنین اهل سنت معتقدند که از شرّ حسادت و چشم‌زخم با دعاها و اذکار شرعی باید به الله متعال پناه برد، چنان که الله متعال می‌فرماید: ﴿وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ۵﴾ [الفلق: ۵].

«و از شر حسود بدان‌گاه که حسد می‌ورزد».

و می‌فرماید: ﴿وَإِن یَکَادُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَیُزۡلِقُونَکَ بِأَبۡصَٰرِهِمۡ لَمَّا سَمِعُواْ ٱلذِّکۡرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُۥ لَمَجۡنُونٞ۵١﴾ [القلم: ۵۱].

«و به یقین نزدیک بود کافران چون قرآن را شنیدند تو را با چشم‌های خود بلغزانند و می‌گویند: او دیوانه است».

و می‌فرماید: ﴿أَمۡ یَحۡسُدُونَ ٱلنَّاسَ عَلَىٰ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِ﴾ [النساء: ۵۴].

«آیا آنان به چیزی حسد می‌ورزند که خداوند از فضل خویش به مردم داده‌است؟».

و رسول اکرم  صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «چشم‌زخم حقیقت دارد، و اگر چیزی بتواند که از تقدیر پیشی بگیرد، چشم از آن سبقت می‌گیرد، و هرگاه از شما خواسته شد که (جهت بهبود چشم‌خورده) دست و صورت و بدن خود را بشوئید پس بشوئید»^[۵].

و فرمود: «در درون هیچ بنده‌ای ایمان و حسادت جمع نمی‌شوند»^[۶].

 

[۱]– بخاری.

[۲]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.

[۳]– امام ابن قدامه مقدسی / می‌گوید: «جادو گره‌هایی است، و رقیه و کلامی است که جادوگر به زبان می‌آورد یا آن را می‌نویسد و یا کاری می‌کند که در بدن یا قلب یا عقل فرد جادو شده تاثیر می‌گذارد بدون آن که با آن مباشرتی داشته باشد، و حقیقت دارد. بعضی از جادو فرد را به قتل می‌رسانند و بعضی بیمار می‌کنند و بعضی از جادو فرد را از همخوابی با همسرش بازمی دارد و بعضی زن و مرد را از هم جدا می‌کند و آن‌ها را منفور یکدیگر می‌نماید، یا دو نفر را دوست می‌گرداند، و این قول شافعی است. و می‌گوید وقتی این ثابت شد پس آموختن و آموزش دادن جادو حرام است و در این مورد علما با یکدیگر اختلافی ندارند، و اصحاب ما می‌گویند: و فرد جادوگر با آموختن جادو و انجام دادن آن خواه به حرمت آن معتقد باشد یا آن را جایز نداند، کافر می‌شود. سپس در مورد حقیقت جادو می‌گوید: اگر جادو حقیقت نداشت خداوند به پناه خواستن از آن فرمان نمی‌داد، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿یُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَکَیۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا یُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ یَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَهٞ فَلَا تَکۡفُرۡۖ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا یُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَیۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِ﴾ [البقره: ۱۰۲]. (و ن ک المغنی ج۸/۱۵۰ـ۱۵۱).

[۴]– بخاری و مسلم.

[۵]– مسلم.

[۶]– مستدرک حاکم ج۲/۷۲ و آلبانی در صحیح الجامع آن را صحیح شمرده است.