تحقیقی کوتاه در مورد روایت «اقرءوا یس علی موتاکم»

جمهور علما از جمله حنفیه و شافعیه و حنابله، خواندن سوره ی یاسین را بر بیمار در حال مرگ مستحب می دانند ودلیلشان حدیث زیر است که:

«اقرءوا یس علی موتاکم » .رواه أبو داود ( ۳۱۲۱ ) وابن ماجه ( ۱۴۴۸ ) .
ابن حبان‌گفته است مراد از “‌مو‌تاکم‌” بیماران مشرف به مرگ است نه مردگان‌.(فقه السنه)
ولی این حدیث ضعیف است و استناد بدان سودی ندارد.
زیرا این حدیث را امام نووی رحمه الله در کتاب “الأذکار” ضعیف اعلام کرده و نیز شیخ آلبانی در کتاب “إرواء الغلیل” (۶۸۸) آنرا تضعیف کرده اند.
شیخ ابن عثیمین نیز حدیث فوق را ضعیف دانسته است:”فتاوی ابن عثیمین” (۱۷/۷۴)
خلاصه اینکه بسیاری از علما با استناد به حدیث فوق خواندن سوره ی یاسین بر مریض در حال مرگ را سنت می دانند! ولی در عوض برخی دیگر از علما آنرا بدعت دانسته اند زیرا حدیث صحیحی برای جواز این عمل به اثبات نرسیده است و به نظر می رسد این رای اخیر صحیح تر باشد.
علاوه بر این خواندن سوره ی یاسین بر قبور مردگان نیز بدعت است زیرا احادیث وارده در این باب نیز ضعیف و غیر قابل استناد هستند:
“( من دخل المقابر فقرأ سوره ( یس ) ، خفف عنهم یومئذ ، وکان له بعدد من فیها حسنات )”
یعنی: کسی که وارد قبرستان شود پس سوره یاسین بخواند، چرا که آن قرائت برای اهل قبرستان در آن وقت مایه تخفیف خواهد شد، و برای وی نیز به تعداد مردگان قبرستان حسنه خواهد رسید. حدیثی ضعیف است و قابل استناد نیست:”الموضوعات” لابن الجوزی (۲/۳۱۳) ، “الفوائد المجموعه” للشوکانی (۹۴۲،۹۷۹)

خلاصه اینکه هرچند سوره یاسین یکی از بزرگ قرآن و جزو سوره های مکی است، اما در فضل این سوره تعداد زیادی حدیث وارد شده است که همه ی آنها یا دروغند یا ضعیف هستند، و حدیث صحیحی در مورد فضل سوره یاسین به اثبات نرسیده است.
اما در عوض آنچه که در حق بیمار در حال مرگ مستحب است؛
هرگاه کسی از مسلمانان در حالت احتضار قرار گرفت بر نزدیکانش مستحب است که کلمه شهادتین را به او تلقین کنند :

از ابوسعید خدری روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : (لقنوا موتاکم لا إله إلا الله) «به کسانی که در حال احتضار هستند لا إله إلا الله را تلقین کنید». صحیح مسلم
امر پیامبر صلی الله علیه وسلم به تلقین، به این امید است که آخرین سخن محتضر لا إله إلا الله باشد. از معاذبن جبل روایت است : پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود (من کان آخر کلامه لا إله إلا الله دخل الجنه) «کسی که آخرین سخنش لا إله إلا الله باشد، داخل بهشت می‌شود».ابوداود
مستحب است نزد کسی که در شرف مرگ قرار دارد، دعا کرد:

پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود :« إذا حضرتم المریض أو المیت فقولوا خیرا، فإن الملائکه یؤمنون علی ما تقولون» [هرگاه نزد بیمار یاکسی‌که در حال احتضار است حاضر شدید، دعای خیرکنید چه بیگمان فرشتگان برای دعای شما “‌آمین‌” می‌گویند].صحیح مسلم
و چون روحش تسلیم شد بازماندگانش چشم های میت را ببندند و برای او دعا کنند:

از ام سلمه روایت است : پیامبر صلی الله علیه وسلم بر ابوسلمه وارد شد در حالی که چشمهایش باز بود، پیامبر صلی الله علیه وسلم چشمهای ابوسلمه را بست و فرمود : (إن الروح إذا قبض تبعه البصر) «وقتی که روح قبض شود، چشم آنرا دنبال می‌‌کند برخی از نزدیکانش شیون و گریه کردند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : (لاتدعوا علی أنفسکم إلا بخیر، فإن الملائکه یؤمنون علی ما تقولون) «دعای خیر برای خودتان کنید، چون ملائکه بر آنچه می‌گویید آمین می‌گویند» سپس فرمود : (اللهم اغفر لإبی سلمه، و ارفع درجته فی المهدیین، و اخلفه فی عقبه فی الغابرین، و اغفرلنا و له یا رب العالمین، و افسح له فی قبره، و نور له فیه) «پروردگارا! گناهان ابو سلمه را بیامرز و مقام او را در میان هدایت یافتگان رفیع فرما و از فرزندانش جانشینی برای او در میان بازماندگان قرار بده، ای پروردگار عالیمان! گناهان ما و او را بیامرز و قبرش را گشاد و فراخ و نورانی فرما».