تجلی اخلاق اسلامی در سوره حجرات (۱)

تمسخر و عیب جویی

{یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا یَسۡخَرۡ قَوۡمٞ مِّن قَوۡمٍ عَسَىٰٓ أَن یَکُونُواْ خَیۡرٗا مِّنۡهُمۡ وَلَا نِسَآءٞ مِّن نِّسَآءٍ عَسَىٰٓ أَن یَکُنَّ خَیۡرٗا مِّنۡهُنَّۖ وَلَا تَلۡمِزُوٓاْ أَنفُسَکُمۡ وَلَا تَنَابَزُواْ بِٱلۡأَلۡقَٰبِۖ بِیٔۡسَ ٱلِٱسۡمُ ٱلۡفُسُوقُ بَعۡدَ ٱلۡإِیمَٰنِۚ وَمَن لَّمۡ یَتُبۡ فَأُوْلَٰٓیِٔکَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ} الحجرات: ۱۱.

«ای مؤمنان! هیچ گروهی نیاید گروه دیگری را مسخره کند؛ چه بسا (آنها که مسخره می‌شوند) از اینها (که مسخره می‌کنند) بهتر باشند.

و نیز زنان نباید سایر زنان را مسخره نمایند.

چه‌بسا زنانی که مسخره می‌شوند از زنانی که مسخره‌ می‌کنند، بهتر باشند.

و به عیب‌جویی از یکدیگر نپردازید و همدیگر را با لقب‌های زشت صدا نزنید. پس از ایمان آوردن، فسق و بدکاری، نام و رسم بدی است.

و کسانی که توبه نکنند، ستمکارند»

اعمالی زشتی که درین آیه مبارک ذکر گردیده تمسخر و طعنه زدن و عیب جویٔی کردن و به القاب و نام‌های بد و زشت یاد کردن دیگران می‌باشد.

در آیۀ قبلی ملاحظه شد که الله تبارک و تعالی اخوت و صمیمیت و برادری را برای مؤمنان تلقین مینماید تا مبادا نزاع وکشمکش بین آنها بروز کند

و اگر چنین شد چگونه با آن مقابله صورت گیرد و خاموش گردد.

و حالا راه‌ها و اسبابی که منشأ و منبع اینگونه اعمال و اختلافات میباشد را بیان مینماید تا مسلمانان به آن توجه نموده آنرا ریشه کن سازندز در این آیه کریمه الله جل جلاله مؤمنان را از تمسخر و استهزا و ریشخند به یکدیگر منع می‌نماید
بسیار دیده شده به سبب همین اعمال زشت بین افراد و گروه‌ها و خانواده‌ها اختلافات و کشمکش‌ها بروز کرده،

این اعمال ناپسند چه بر اساس
زبانی و قومی و ملی باشد و چه بر اساس سایر مسایٔل همه و همه گناه بس بزرگ محسوب می‌گردد، و پروردگار دانا در کتاب مجیدش آنرا منع فرموده است.

مراد از مسخره کردن فقط به استهزاء گرفتن با زبان نیست بلکه ادا درآوردن یا تقلید صدا و راه رفتن کسی، یا خندیدن و اشاره کردن به سخن کسی، یا تقلید نحوه کار کردن کسی، یا پوزخند به سر و صورت و شکل و لباس کسی، یا متوجه کردن مردم بسوی عیب کسی به صورتی که مردم به او بخندند، چه از باب شوخی و سر گرمی باشد یا جدی، همه اینها در حقیقت مسخره کردن است
و گناه محسوب می‌شود.

ابلهی دیــد اشتـــری بچـرا
گفت نقشت همه کژ است چرا؟

جواب: گفــت اشتـر اندرین پیکــار
عیب نقاش می‌کنی هشـــــدار
در کژی من مکن بعیب نگاه
تو زمن راه راست رفتن بخـــواه