تثویب (گفتن الصلاه خیرمن النوم ) در اولین اذان صبح

از ابومحذوره روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم أذان رابه او آموزش داد و در آن آمده :
حی علی الفلاح، حی علی الفلاح، الصلاه خیر من النوم،الصلاه خیر من النوم، (این جمله) در اذان اول صبح (گفته شود)، الله أکبر، الله أکبر، لا إله إلا الله).[۱]

امیر صنعانی در «سبل السلام» (۱۲۰/۱) از ابن رسلان نقل کرده است : مشروعیت تثویب فقط در اذان اول صبح است چون برای بیدار کردن کسانی است که خوابیده‌اند اما اذان برای اعلام دخول وقت و فراخواندن مردم به نماز است.  أه.

مستحب است که أذان در اول وقت گفته شود و قبل از وقت اذان گفتن مخصوص نماز صبح است :

از جابربن سمره روایت است : (کان بلال یؤذن إذا زالت الشمس لایخرم، ثم لایقیم حتی یخرج إلیه النبی صلی الله علیه وسلم، فإذا خرج أقام حین یراه)[۲] «بلال به هنگان زوال خورشید به طور کامل اذان می‌گفت : سپس اقامه را زمانی می‌گفت که پیامبر -صلى الله علیه وسلم- را می‌دید برای نماز خارج شده است».

از ابن عمر(رضی الله عنه) روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : (إن بلالا یؤذن بلیل، فکلوا و اشربوا حتی یؤذن ابن أم مکتوم)[۳] «همانا بلال در شب، أذان (صبح) می‌گوید، بخورید و بیاشامید تا وقتی که ابن ام مکتوم أذان گوید».
پیامبر صلی الله علیه وسلم حکمت تقدیم اذان را دخول فجر بیان کرده و فرموده است : (لایمنعن أحدکم أذان بلال من سحوره، فإنه یؤذن، أو قال ینادی بلیل لیرجع قائمکم و لینبه نائمکم)[۴] «أذان بلال هیچ یک از شما را از خوردن سحری باز ندارد؛ چون او أذان می‌گوید یا گفت در شب ندا سر می‌دهد تا کسی مشغول تهجد بوده دیگر نماز نخواند و کسی که خواب است بیدار شود».

[۱]) صحیح : [ص. نس ۶۲۸]، نس (۷/۲).
[۲]) [ص. د ۵۰۳]، أ (۲۸۳/۳۵/۳)، این لفظ امام احمد است، م (۶۰۶/۴۲۳/۱)، د (۵۳۳/۲۴۱/۲) بنحوه.
[۳]) متفق علیه : خ (۶۲۲/۱۰۴/۲)، م (۱۰۹۲ – ۳۸ – ۷۶۸/۲).
[۴]) متفق علیه : خ (۶۲۱/۱۰۳/۱)، م (۱۰۹۳/۷۶۸