تبرک جستن به درختان، سنگ‌ها و مانند آن

تبرک همان درخواست برکت است و آن از دو امر خارج نیست: ۱٫ تبرک جستن به امور شرعی مشخص و معلوم مانند قرآن. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَهَٰذَا کِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَکٞ﴾ [الأنعام: ۹۲]. «و این کتابی است که ما آن را با برکت نازل کردیم» که برکت آن، هدایت برای قلب‌ها و شفا است برای سینه‌ها و اصلاحگری برای نفس‌ها و آموزش دهنده‌ای برای اخلاق و چیزهای بسیار دیگر که از برکات آن می‌باشد. ۲٫ تبرک جستن به امور نامشروع مانند تبرک به درختان، سنگ‌ها، قبرها، گنبدها، بقاع (مکان‌هایی که با برکت هستند) و چیزهایی شبیه این که همه این‌ها شرک است.

از ابو واقد لیثی روایت است که: «خرجنا مع رسول الله صلی الله علیه وسلم  إلی حنین ونحن حدثاء عهد بکفر، وللمشرکین سدره^[۱] یعکفون عندها وینوطون بها أسلحتهم، یُقَالُ لَهَا ذَاتُ أَنْوَاطٍ، فمررنا بسدره، فقلنا:  یَا رَسُولَ اللَّهِ اجْعَلْ لَنَا ذَاتَ أَنْوَاطٍ کَمَا لَهُمْ ذَاتُ أَنْوَاطٍ فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الله أکبر، آن‌ها السنن، قلتم والذی نفسی بیده کما قالت بنو إسرائیل لمُوسَى ﴿ٱجۡعَل لَّنَآ إِلَٰهٗا کَمَا لَهُمۡ ءَالِهَهٞۚ قَالَ إِنَّکُمۡ قَوۡمٞ تَجۡهَلُونَ ١٣٨﴾ [الأعراف: ۱۳۸] لَتَرْکَبُنَّ سنن مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ»^[۲] «ما در حالیکه تازه مسلمان شده بودیم همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم  به سوی حنین بیرون رفتیم، مشرکین در آن دیار سدری داشتند که در زیر سایه آن می‌نشستند و سلاح‌های خود را به منظور تبرک به آن آویزان می‌نمودند.

آن درخت، معروف به ذات انواط بود. از کنار یکی از آن درخت‌ها گذشتیم. ما به رسول الله صلی الله علیه وسلم  گفتیم: برای ما نیز ذات انواطی مقرر کنید. رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: الله اکبر! اینگونه خواسته‌ها، روش پیشینیان است و شما به خدا قسم همان سخنی را گفتید که بنی اسرائیل به موسی گفتند. آن‌ها به موسی گفتند: برای ما نیز، معبودی مقرر کن همانطور که آن‌ها (مشرکین) معبود دارند. موسی گفت: شما قومی نادان هستید. آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم  افزودند: شما نیز از روش‌های آنان پیروی خواهید کرد».

این حدیث دلالت دارد بر اینکه هر کس آنچه را که در درختان، قبرها، سنگ‌ها و مانند این‌ها به وسیله تبرک جستن، نزدشان اعتکاف کردن، برایشان ذبح و قربانی نمودن، اعتقاد دارد و آن را انجام دهد، دچار شرک شده است. برای همین در حدیث خبر می‌دهد که درخواست آنان مانند درخواست بنی اسرائیل است هنگامی که به موسی گفتند: برای ما الهی قرار بده همانگونه که آن‌ها الهی دارند. آن‌ها نیز درخواست سدر کردند تا به مانند مشرکین به آن تبرک جویند، و آن‌ها درخواست الهی کردند همانند آن‌ها که الهی دارند. هر دو طلب و درخواست منافات توحید بودند زیرا تبرک جستن به درخت نوعی از شرک است و برگرفتن معبودی غیر از الله تعالی شرکی واضح و آشکار است.

و در این سخن رسول الله صلی الله علیه وسلم  که می‌فرماید: «لترکبن سنن من کان قبلکم» «شما نیز از روش‌های پیشینیان پیروی خواهید کرد» اشاره دارد بر اینکه چیزی از آن در امت او واقع می‌شود و برای این آن را گفت تا نهی کننده و ترساننده از آن باشد.

 

 

[۱] السدره : درختی است که گمان می‌کردند شوکت می‌آورد

[۲] سنن الترمذی برقم (۲۱۸۰ ).