تأویل

تاویل در لغت: ریشه ی آن «اوّل» می باشد. تاویل در معانی متفاوتی به کار رفته است از جمله:

۱- بازگشت، عاقبت و سرانجام آن: گفته می شود: «آل الشی ء یوول الی کذا» یعنی به سوی آن بازگشت.[۱] یعنی حقیقتی که امر بدان باز می گردد.

۲- تفسیر: امام طبری رحمه الله می گوید: «اما معنای تاویل در زبان عرب، تفسیر و بازگشت و عاقبت می باشد.[۲]  و لیث می گوید: «التاول و التاویل» عبارت است از تفسیر کلامی که معانی مختلفی دارد.[۳]

۳- انجام دادن امری و تنفیذ آن: (این معنا به دو معنای گذشته نزدیک است.) چنانکه ام  المومنین عایشه می گوید: رسول خدا در سجده می گفت: «سبحان ربی الاعلی» یتاول القرآن» یعنی این کلام الهی را جامع عمل پوشانده و آن را تطبیق می داد: «إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ * وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجاً * فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّاباً»[۴]

 

 

[۱] – النهایه فی غریب الحدیث، ابن اثیر: ۱/۸۰؛ نگا: تاج  العروس، زبیدی: ۷/۲۱۵

[۲] – تفسیر طبری: ۳/۱۸۴

[۳] – لسان  العرب: ۱۱/۳۳

[۴] – سوره نصر: «(ای پیامبر) هنگامی‌که یاری الله و پیروزی فرا رسد. و مردم را ببینی که گروه گروه در دین الله داخل می‌شوند. پس به ستایش پروردگارت تسبیح گوی و از او آمرزش بخواه، همانا او بسیار توبه‌پذیر است».