به کلام خدا گوش بسپار

اعصاب خود را با گوش سپردن به کتاب پروردگارت راحت کن. گوش دادن به تلاوت زیبا و گیرای قاری خوش صدا، تو را به رضامندی خدا می‌رساند، به تو آرامش می‌دهد و دلت را سرشار از یقین و شادی می‌گرداند.

پیامبر  صلی الله علیه وسلم  دوست داشت که قرآن را از کسی دیگر بشنود؛ هرگاه آن حضرت  صلی الله علیه وسلم  قرآن را از کسی دیگر می‌شنید، متأثر می‌شد. گاهی از یارانش می‌خواست تا برایش قرآن بخوانند؛ حال آنکه قرآن بر خود وی نازل شده است. رسول الله  صلی الله علیه وسلم ، از گوش سپردن به تلاوت دیگران، احساس آرامش می‌نمود و خاشع و فروتن می‌گردید.

پیامبر  صلی الله علیه وسلم  در این مورد الگوی توست تا چند دقیقه یا پاسی از شب و روز را مقرر نمایی و در آن به صدای قاری مورد پسندت از رادیو یا ضبط صوت گوش بدهی.

هیاهوی زندگی و مردمان پیرامونت، برای پریشان کردن تو و در هم شکستن توانایی‌هایت و مشوش کردن خاطرت کافی هستند. تنها عامل آرامش تو، کتاب پروردگارت و ذکر مولایت می‌باشد: ﴿ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَطۡمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکۡرِ ٱللَّهِۗ أَلَا بِذِکۡرِ ٱللَّهِ تَطۡمَئِنُّ ٱلۡقُلُوبُ ٢٨﴾ [الرعد: ۲۸] «کسانی که ایمان آوردند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد؛ هان! بدانید که با ذکر خدا دل‌ها آرامش می‌یابد».

باری پیامبر  صلی الله علیه وسلم  از ابن مسعود رضی الله عنه خواستند تا برایشان قرآن بخواند؛ ابن مسعود رضی الله عنه قسمتی از سوره نساء را تلاوت کرد، آن حضرت  صلی الله علیه وسلم  چنان گریستند که بر گونه‌هایشان، اشک سرازیر شد و فرمودند: «کافی است».

یک بار پیامبر  صلی الله علیه وسلم  از کنار ابوموسی اشعری رضی الله عنه گذشت؛ ابوموسی رضی الله عنه در مسجد مشغول تلاوت قرآن بود. پیامبر  صلی الله علیه وسلم  به تلاوت او گوش داد و صبح فردا به او فرمود: ای کاش مرا می‌دیدی که به تلاوت تو گوش می‌دادم». ابوموسی  صلی الله علیه وسلم  گفت: ای پیامبرخدا! اگر می‌دانستم که شما به تلاوت من گوش می‌دهید، به خاطر شما، بهتر و زیباتر تلاوت می‌کردم.

یک بار پیامبر  صلی الله علیه وسلم  از کنار پیرزنی گذشتند و از پشت درب به تلاوتش گوش دادند. پیرزن، این آیه را تلاوت می‌کرد: ﴿هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡغَٰشِیَهِ ١﴾ [الغاشیه: ۱] «آیا خبر قیامت به تو رسیده است»؟ او، این آیه را تکرار می‌کرد و هر بار پیامبر  صلی الله علیه وسلم  می‌فرمودند: «آری، به من رسیده؛ آری، به من رسیده است».

یکی از نویسندگان برجسته مسلمان با کشتی به اروپا سفر کرد. زنی از یوگوسلاوی نیز همراه آنان بود؛ آن زن، کمونیست بود و از جور و ستم «تیتو» فرار کرده بود؛ روز جمعه بود؛ وقت نماز فرارسید؛ این نویسنده معروف برخاست و در میان همراهانش به ایراد خطبه و سخنرانی پرداخت و سپس برای اقامه نماز جمعه، جلو ایستاد و سوره اعلی و غاشیه را خواند. آن زن، عربی نمی‌دانست، ولی به آهنگ قرآن گوش فرا داد وبعد از نماز از نویسنده، درباره آیات قرآن پرسید؟ او، به آن زن گفت: این‌ها آیاتی از کلام خدا بودند. زن کمونیست، شگفت زده شد. نویسنده می‌گوید: از آنجا که زبان آنها را یاد نداشتم، نتوانستم او را به اسلام دعوت دهم.

﴿قُل لَّئِنِ ٱجۡتَمَعَتِ ٱلۡإِنسُ وَٱلۡجِنُّ عَلَىٰٓ أَن یَأۡتُواْ بِمِثۡلِ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لَا یَأۡتُونَ بِمِثۡلِهِۦ وَلَوۡ کَانَ بَعۡضُهُمۡ لِبَعۡضٖ ظَهِیرٗا ٨٨﴾ [الإسراء: ۸۸] «بگو: اگر انسان‌ها و جن‌ها جمع شوند تا مانند این قرآن را بیاورند، نمی‌توانند مانند آن را بیاورند؛ گرچه پشتیبان و یاور یکدیگر باشند».

قرآن، تسلطی بر دل‌ها و شکوهی بر ارواح دارد و دارای قدرتی مؤثر و کارا در وجود انسان‌هاست. پیشینیان برگزیده و نیک در برابر تأثیر قرآن و گفته‌های صادق و گیرای آن، لرزه بر اندام می‌شدند. ﴿لَوۡ أَنزَلۡنَا هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ عَلَىٰ جَبَلٖ لَّرَأَیۡتَهُۥ خَٰشِعٗا مُّتَصَدِّعٗا مِّنۡ خَشۡیَهِ ٱللَّهِۚ﴾ [الحشر: ۲۱] «اگر این قرآن را بر کوهی نازل می‌نمودیم، آن را از ترس الهی، کرنش کنان و شکافته می‌دیدی».

علی بن فضیل عیاض از پدرش شنید که این آیه را می‌خواند: ﴿وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡ‍ُٔولُونَ ٢۴ مَا لَکُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ ٢۵﴾ [الصافات: ۲۴] «آنان را نگهدارید. همانا آنها بازخواست خواهند شد. شما را چه شده که یکدیگر را یاری نمی‌کنید؟». علی با شنیدن این آیات جان به جان آفرین تسلیم کرد.

آنگونه که ابن کثیر آورده است، عمر رضی الله عنه از شنیدن آیه ذیل به زمین افتاد و تا یک ماه مریض شد و مردم به عیادتش می‌رفتند؛ ﴿وَلَوۡ أَنَّ قُرۡءَانٗا سُیِّرَتۡ بِهِ ٱلۡجِبَالُ أَوۡ قُطِّعَتۡ بِهِ ٱلۡأَرۡضُ أَوۡ کُلِّمَ بِهِ ٱلۡمَوۡتَىٰۗ﴾ [الرعد: ۳۱] «اگر قرآنی می‌بود که کوه‌ها با آن به حرکت در بیایند و یا زمین با آن تکه پاره شود یا مردگان به سخن آیند…».

عبد الله بن وهب روز جمعه از کنار جوانی گذشت که این آیه را می‌خواند: ﴿وَإِذۡ یَتَحَآجُّونَ فِی ٱلنَّارِ﴾ [غافر: ۴۷] «و به یاد آور هنگامی را که در جهنم با یکدیگر مجادله می‌کنند». عبدالله بیهوش شد و به زمین افتاد. او را به خانه بردند و تا سه روز مریض بود و در روز چهارم چشم از جهان فرو بست. این واقعه را ذهبی ذکر کرده است.

عالمی به من گفت: در مدینه نماز می‌خواندم؛ امام، سوره واقعه را خواند؛ ترس و هراس عجیبی، مرا فرا گرفت؛ به شدت می‌لرزیدم؛ بی‌اراده تکان می‌خوردم و به شدت گریه می‌کردم و اشک از چشمانم سرازیر بود. ﴿فَبِأَیِّ حَدِیثِۢ بَعۡدَهُۥ یُؤۡمِنُونَ ۵٠﴾ [المرسلات: ۵۰] «پس بعد از قرآن، به چه سخنی ایمان می‌آورند؟»

اما این سخن چه ربطی به موضوع سعادت دارد؟! پریشانی‌ها و ناراحتی‌های بیست و چهار ساعته‌ای که دامنگیر زندگی انسان است، به اندازه کافی فکر انسان را در ورطه اضطراب و نابودی قرار داده است، اما وقتی به کلام خداوند با تدبر گوش فرا دهد، هوش و حواسش، به او باز می‌گردد و اضطرابش، برطرف می‌شود. من، تو را به شدت از افرادی برحذر می‌دارم که موسیقی را اسباب سعادت و آرامش خود قرار داده و در این مورد کتاب‌ها نگاشته‌اند. بسیاری از آنها به خود می‌بالند که زیباترین اوقات و بهترین لحظات زندگیشان، روزی است که به موسیقی گوش می‌دهند. برخی از نویسندگان غرب که در مورد خوشبختی و دور شدن اضطراب کتاب نوشته‌اند، یکی از عوامل سعادت را موسیقی معرفی کرده‌اند!

﴿وَمَا کَانَ صَلَاتُهُمۡ عِندَ ٱلۡبَیۡتِ إِلَّا مُکَآءٗ وَتَصۡدِیَهٗۚ﴾ [الإنفال: ۳۵] «و نماز آنها در کنار کعبه، چیزی جز کف زدن و صوت زدن نبود»! ﴿سَٰمِرٗا تَهۡجُرُونَ ۶٧﴾ [المؤمنون: ۶۷] «در گفتگوهای شبانه خود، یاوه گویی می‌کردید».

موسیقی، جایگزین خوبی برای قرآن نیست و گوش دادن به آن، حرام است. ما مسلمانان، از چشمه خیری برخورداریم که بر محمد مصطفی  صلی الله علیه وسلم  نازل شده و مجموعه‌ای از راستی و راهنمایی و توجیه حکیمانه می‌باشد و قرآنی است که: ﴿لَّا یَأۡتِیهِ ٱلۡبَٰطِلُ مِنۢ بَیۡنِ یَدَیۡهِ وَلَا مِنۡ خَلۡفِهِۦۖ تَنزِیلٞ مِّنۡ حَکِیمٍ حَمِیدٖ ۴٢﴾ [فصلت: ۴۲] «باطل از هیچ سویی به آن راه ندارد و از سوی خداوند فرزانه و ستوده نازل شده است». پس گوش دادن ما به قرآن، گوش دادنی ایمانی، شرعی و محمدی است که طبق سنت او، این کار را می‌کنیم. ﴿وَإِذَا سَمِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَى ٱلرَّسُولِ تَرَىٰٓ أَعۡیُنَهُمۡ تَفِیضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ ٱلۡحَقِّۖ﴾ [المائده: ۸۳] «آنان، هرگاه چیزهایی را که بر پیغمبر نازل شده، بشنوند، چشمانشان را می‌بینی که به خاطر پی بردن به حق، پر از اشک شده است».

کسانی که موسیقی گوش می‌دهند، کار بیهوده‌ای می‌کنند که فقط افراد جاهل، ابله و بی‌خرد انجام می‌دهند؛ ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یَشۡتَرِی لَهۡوَ ٱلۡحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِ﴾ [لقمان: ۶] «و از مردمان کسانی هستند که خریدار سخنان پوچ و بیهوده‌اند تا (بندگان خدا) را از راه خدا گمراه کنند».